6. გურიის თვითმმართველობა
გურიის ასიათასიანმა მოსახლეობამ რსდმპ-ის გურიის კომიტეტის ხელმძღვანელობით სრულიად მშვიდობიანად და ძალადობის გარეშე, სწრაფად და თავდაჯარებულად გაატარა ცხოვრებაში სახალხო თვითმმართველობის იდეები. თითქმის ყოველდღიურად ტარდებოდა სოფლად მიტინგები, შეხვედრები, კრებები, რომლებზეც განიხილებოდა და მიიღებოდა ზომები შიდა ცხოვრების სხვადასხვა მხარის მოწყობისთვის. ამ კრებების შედეგად ჩამოყალიბდა გურიის შემდეგი ორგანიზაცია: პირველადი უჯრედი იყო წრე, რომელიც შედგებოდა 10 ან მეტი ადამიანისგან. ყველა წრე ირჩევდა ათისთავს. ათისთავები ირჩევდნენ ასისთავს, ხოლო ყველა სოფლის ასისთავი - სოფლის წარმომადგენელს. ასისთავები და სოფლის წარმომადგენლები ირჩევდნენ სასოფლო საზოგადოების წარმომადგენელს. ეს უკანასკნელნი სოფლის წარმომადგენელთან ერთდ ირჩევდნენ რაიონის წარმომადგენელს. სულ იყო შვიდი რაიონული წარმომადგენელი, რაკი მთელი გურია, რომელიც შედგებოდა 25 სასოფლო საზოგადოებიდან, დაყოფილი იყო შვიდ რაიონად. უნდა ითქვას, რომ ამ წმინდად დემოკრატიულ ორგანიზაციასთან მჭიდროდ იყო გადაჯაჭვული პარტიული სოციალ-დემოკრატიული ორგანიზაცია. არსებული შვიდი რაიონიდან სამი - ხიდისთავის, ოზურგეთის, ჩოხატაურის - გზავნიდა საკუთარ წარმომადგენელს გურიის კომიტეტში, რამდენადაც ამ რაიონებში ყველა ამომრჩევი, უგამონაკლისოდა, იყო სოციალ-დემოკრატი. კომიტეტთან მჭიდროდ იყო დაკავშირებული მთელ გურიაში გაფანტული პროპაგანდისტების და აგიტატორების ბევრი ჯგუფი, ამ ჯგუფებიდან კომიტეტი თავისთვის ირჩევდა ახალ წევრებს. კომიტეტი გურიაში სარგებლობდა უზარმაზარი, სრულიად დამსახურებული გავლენით. მას მიმართავდნენ ყველა გაუგებრობის დროს, რომელიც წარმოიშვებოდა მოსახლეობაში, რის წყალობითაც კომიტეტი იძულებული იყო გამოეყო ორგანიზაციიდან სპეციალური ჰგუფი, რომლის ფუნქციაში შედიოდა არსებულ ბურჟუაზიულ წყობასთან დაკავშირებული პრაქტიკული ცხოვრების მთელი სფერო, ხოლო თითონ დაკავდა მხოლოდ პროლეტარული სოციალ-დემოკრატიული ამოცანებით.
რსდმპ-ის ორ ფრაქციად „(ბოლშევიკები“ და „მენშევიკები“) დაყოფამდე ყველა წარმომადგენელი, დაწყებული რაიონულით და დასრულებული ათეულით, ინიშნებოდა კომიტეტის მიერ, ანუ ზემოდან, რის გამოც თვითმმართველობა თავიდან ატარებდა ცენტრალიზებულ ხასიათს. დემოკრატიულმა პრინციპმა იზეიმა მხოლოდ მას შემდეგ რაც „მენშევიკები“ აღმოჩნდნენ გაბატონებული ელემენტი ორგანიზაციაში. საერთოდ რთულია საზღვრის გავლება კომიტეტის სამიქნობის სფეროს და დემოკრატიული დაწესებულებების საქმიანობის სფეროს შორის, რადგან ეს ორგანიზაციები მჭიდროდ იყო შეკავშირებული.
უმაღლესი ხელმძვანელი დაწესებულება ფაქტობრივად იყო მთელი სოციალ-დემოკრატიული კოლექტივის კრება (პროპაგანდისტები, აგიტატორები, რაიონული წარმომადგენლები და კომიტეტი). ასეთი კრება მოიწვეოდა თვეში ერთხელ ან ორჯერ. ამ კრებაზე წყდებოდა შემდგომი მუშაობის საერთო გეგმა და მნიშვნელოვანი საკითხები.
კომიტეტთან არსებობდა სამხედრო-ტექნიკური კომისია, რომელიც დაკავებული იყო იარაღის მოპოვებით, მებრძოლების სამხედრო მომზადებით, მათი ორგანიზებით და ა.შ.
გურიაში საზოგადოებრივი ცხოვრება იყო უმნიშვნელოვანესი. საჯაროობის განვითარების გარეგნულ და ყველაზე მკაფიო გამოვლინებას წარმოადგენდა თითქმის ყოველდღიური მიტინგები, კრებები და დისკუსიები. ეს ასე ხდებოდა: კომიტეტის მდივანი ატყობინებდა რაიონის წარმომადგენელს შეკრების დღის, ადგილის და საათის შესახებ, რაიონის წარმომადგენელი ამის შესახებ ატყობინებდა საზოგადოების წარმომადგენელს, ეს - სოფლის, სოფლის - ასეულის, უკანასკნელი კი - ათეულის. დათქმულ დღეს ათასობით ადამიანი მიედინებოდა ყველა მხირდან მითითებულ ადგილზე. დამსწრეთა რიცხვი აღწევდა 15-20 ათას ადამიანს. ასე ხდებოდა განსაკუთრებით მნიშვნელოვან მოვლენებზე, მაგალითად ორი ფრაქციის დისკუსიის დროს, სოციალისტ-რევოლუციონერებთან ან სოციალისტ-ფედერალისტებთან დებატების დროს, მთელი გურიისთვის მნიშვნელოვანი საკითხების განხილვისას და ა.შ.
უნდა აღინიშნოს რომ სოციალისტ-რევოლუციონერებს და ფედერალისტებს ენერგიული ძალისხმევის მიუხედავად არაფრით არ გამოსდიოდათ გურულების ნდობის მოპოვება, ფედერალისტებს ხალხი ეძახდა კლერიკალებს და მათ ორატორებს საკმაოდ უკმაყოფილოდ ხვდებოდა. გურულები განსაკუთრებით მაშინ აღშფოთდებოდნენ ხოლმე, როცა ესმოდათ საუბარი ავტონომიაზე. გლეხები ასეთი მქადაგებლების წინააღმდეგ გამოდიოდნენ. სიტყვა „ავტონომისტი“ გურულისთვის შეურაცხმყოფელი იყო. გურულებს აინტერესებდათ ისეთი რთული საკითხები, როგორიც იყო უთანხმოება მენშევიკებს და ბოლშევიკებს შორის, მთელი საათობით იდგნენ, ყურადღებით უსმენდნენ ერთის და მეორეს სიტყვებს და არც თუ იშვიათად თითონ იღებდნენ აქტიურ მონაწილეობას კამათში. შედარებით ნაკლებად მრავალრიცხოვანი კრებებს ატარებდნენ პროპაგანდისტები როცა საჭიროდ მიაჩნდათ. არ ყოფილა შემთხვევა, რომ გურულებს უარი ეთქვათ კრებებზე დასწრებაზე. ეს არც შეიძლება მომხდარიყო, რადგან ყველას სწყუროდა ცოდნა.
საერთო კრებები ერთდროულად წარმოადგენდა გურიაში თვითმმართველობის უმაღლეს და საბოლოო ინსტანციას, გვირგვინს. კრებებზე დგინდებოდა ძირითდი ეკონომიკური და სამართლებრივი წესრიგი, უპირველეს ყოვლისა მუშავდებოდა მიწის, ტყის, საძოვრების და სასამართლოს საკითხები.
მიწის საკითხი. მემამულეებმა დაკარგეს ძალაუფლება, რომელიც მანამდე ფაქტიურად ხელში ჰქონდათ. ჯარი უმოქმედოდ იყო, ადმინისტრაცია და პოლიცია თავს ზედმეტად გრძნობდა და იმის საშუალება არ ჰქონდა, რომ გლეხების და მემამულეების საქმეში ჩარეულიყო.
ამ უკანასკნელებს გლეხებმა ფაქტობრივად ჩამოართვეს მიწები, ყველა სოფელში ჩამოყალიბდა სპეციალური არჩევითი კომისია, რომელიც სოფლის მცხოვრებლებს შორის ანაწილებდა ყველა არსებულ მიწას. მემამულეები, ყოფილი მესაკუთრეები, არ წარმოადგენენ გამონაკლისს, ისინი სრულად იყვნენ გათანაბრებული გლეხებთან, ყველას თანაბრად ეძლეოდა მიწა. მოსავლის აღების შემდეგ ეს კომისია მოივლიდა მინდვრებს, მოსავლის მიხედვით განსაზღვრავდა თითოეული ნაკვეთის შემოსავლიანობას და აწესებდა მისი მიხედვით აწესებდა საიჯარო ფასს. ეს ფასი ადიოდა მაქსიმუმ 2 რუბლამდე ქცევაზე ან 5 რუბლამდე დესეტინაზე. ყველა საზოგადოებაში არ მიმართავდნენ მოსავლის ფულად შეფასებას, ზოგან იჯარა განისაზღვრებოდა ნატურის ფორმით, მაქსიმუმ მეშვიდედი ნაწილი მოსავლისა. ის შინამეურნეობები, რომელთა ნაკვეთებზე არ იყო მოსავალი ან იმდენად მწირი მოსავალი იყო, რომ ის საკმარისი იყო მხოლოდ საკუთრივ ოჯახის გამოსაკვებად, თავისუფლდებოდა მიწაზე ყველანაირი გადასახადისგან. რა თქმა უნდა, იყო ამა თუ იმ საზოგადოების მიერ დაკავებული მიწის ნაკვეთით სარგებლობის უფლებისთვის დავის შემთხვევები, ერთი სოფლის გლეხები არ უშვებდნენ მიწის დასამუშავებლად საკუთარ მეზობლებს, რის გამოც ისინი უარს ეუბნებოდნენ საძოვრით ან ტყით სარგებლობაზე. თუმცა ასეთი შემთხვევები იყო საკმაოდ იშვიათი. როგორც წესი, სადავო საკითხის გადასაწყვეტად მოიწვეოდა მოდავე სოფლების საერთო კრება, სადაც ირჩეოდა შეთანხმების პირობების შემმუშავებელი და მოდავვეების უფლებების დამდგენი კომისია. ამგვარად დავები მარტივად გვარდებოდა.
საძოვრების და ტყის საკითხი. ყველა საძოვარი მემამულეების და ხაზინის ხელში იყო. ორივე მხარის აგენტები კარგად სარგებლობდნენ გურულების გამოუვალი მდგომარეობით და მათ ნახირის ძოვებაში სამმაგს ახდევინებდნენ. ახლა სურათი შეიცვალა. ამ სფეროში რეფორმის საქმეში პირველი იყო ბახვის საზოგადოება და სხვა საზოგადოებები მის მაგალითს მიჰყვნენ. დადგინდა პატარა ნახირში თავზე არ გადაეხადათ 10 კაპიკზე მეტი და მსხვილში თავზე 15-ზე მეტი. მესაკუთრეებს მოუწიათ ამას დათანხმებოდნენ. საძოვრების საკითხის გასაკონტროლებლად არჩეული იქნა სპეციალური კომისია, რომელიც ვალდებული იყო თვალყური ედევნებინა ნახირის ძოვებაზე თანხის აკრეფის დროს დადგენილების შესრულებისთვის და მეგრელი მწყემსებისთვის. ხალმხა გადაწყვიტა ასევე მიეღო ზომები ყველის, მესაქონლეობის ერთ-ერთი მთავარი პროდუქტის, გადამყიდველების ასალაგმად. აქამდე ამ სფეროში მეფობდა ვაჭრობის სრული თავისუფლება, სოფლებში გურული გადამყიდველები ყიდულობდნენ ყველს უზარმაზარი რაოდენობით და ამის შემდეგ ხელახლა ყიდდნენ მაღალ ფასებში დიდი მოგებით. მათზე ყიდდნენ თავიანთ ყველს მეგრელი მესაქონლეებიც, რომლებიც საკუთარ ნახირს გურიაში, ზამთრობით დაბლობში, ხოლო ზაფხულში გორებში, ატარებდნენ. კრებებზე დადგინდა რომ ყველის მწარმოებელს არ შეეძლო ერთი და იგივე ხელისთვის მიეყიდა 5 რუბლზე მეტი ღირებულების ეს პროდუქტი, ასევე დადგინდა ზღრვრული ფასები, რომლის ზემოთაც არ შეიძლებოდა დაწესებულიყო ფუნტი ყველის ფასი, სახელობრ ძროხისა 10 და თხისა 8 კაპიკი. საძოვრების საკითხის კომისიის ვალდებულებებში შედიოდა ვაჭრობაზე ზედამხედველობა, საძოვრების დაცვა და ა.შ. შემუშავებული წესების დარღევვევაზე სასჯელის ზომად ძირითადად მიღებული იყო ყოველმხრივი პირადი და ქონებრივი ბოიკოტი - და ეს აღმოჩნდა ყველაზე ქმედითი ზომა.
ყველა ტყე ეკუთვნოდა ხაზინას და მემამულეებს. ახლა ხალხმა მათაც დაადო ხელი. იმ შუამავლების ნაცვლად, რომლებიც ასე გულმოდგინედ იცავდნენ საკუთარი პატრონების ინტერესებს, დაწესდა არჩევითი სატყეო კომისია, რომელსაც დაეკისრა ტყის სიმდიდრის სწორი მოხმარების ზედამხედველობა. ბევრი ძველი ხალხის მხარეს გადასული მეტყევე დატოვეს თავის ადგილზე, პირობოდ გაათავისუფლეს მხოლოდ ისინი, რომლებიც მანამდე ტყისმჭრელ გლეხებთან ურთიერთობაში სისასტიკით გამოირჩეოდნენ. მეტყევეებს ახლა მხოლოდ ერთი ვალდებულება ეკისრებოდთ: ადგილზე დაკვირვებოდნენ კომიიის მიერ გამოტანილ ტყის ჭრის წესების შესრულებას და ინფორმაცია მიეწოდებინათ აღმოჩენილ დარღვევებზე. ყველანაირი ჭრა დასაშვები იყო მხოლოდ კომისიის ნებართვით, ამასთან მდიდრები იხდიდნენ მნიშვნელოვან თანხას აღებულ ტყეზე, ღარიბებები კი უფასოდ სარგებლობდნენ ტყით.
სასამართლო. პარასკევ დღეს ყველა სოფელი სოფლის წარმომადგენლის მოწვევით იკრიბებოდა წინასწარ ცნობილ ადგილზე. ირჩეოდა თავმჯდომარე, რომელიც დამსწრეებს შესთავაზებდა მისთვის წარედგინათ არსებული საჩივრები, პრეტენზიები და ა.შ. გამოდიოდნენ მოდავე მხარეები. თუ მათ შორის მიუხედავად დაჟნებითი თხოვნებისა, არ შედგებოდა მორიგება, იწყებოდა საარბიტრაჟო სასამართლო. თუ მხარეებს არ სურდათ საარბიტრაჟო სასამართლო, მაშინ საზოგადოება თავად ირჩევდა სპეციალურ კომისიას წარმოდგენილი საქმის განსახილველად. არჩეულ სასამართლოს 20 დღეში უნდა მოეხსენებინა საერთო კრებისთვის საქმის მიმდინარეობა და მისი გადაწყვეტილება. თუ მხარეები უკმაყოფილონი დარჩებოდნენ, საქმეს წყვეტდა საზოგადოება, რომელთანაც მხარეები აპელაციას აკეთებდნენ საზოგადოების წარმომადგენლის მეშვეობით. შემდეგი ინსტანცია იყო რაიონული ორგანიზაცია. საქმის გადაუდებლობის შემთხვევაში ინიშნებოდა რიგგარეშე კრება. ორ საზოგადოებას შორის დავის შემთხვევაში მოიწვეოდა საერთო კრება, რომელსაც ესწრებოდა რაიონის წარმომადგენელი და პროპაგანდისტი. მათი ხელმძღვანელობით დავა ყოველთვის წყდებოდა სწრაფად და დამაკმყოფილებლად.
განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი დანაშაულების შემთხვევაში იკრიბებოდნენ რამდენიმე რაიონის მცხოვრებნი და ეს კრება წყვეტდა საქმეს. მაგალითად მოვიყვანთ ჯუმათის და ხიდისთავის პროცესებს. პირველ შემთხვევაში ჯუმათის მონასტრიდან მოიპარეს რამდენიმე ათეული ათასი რუბლი. მაშინვე შეიკრიბა ხალხი, რომელმაც აირჩია საგამოძიებო კომისია. უკანასკნელმა დაიწყო საქმის გამოძიება. დანაშაულის შესახებ ინფორმირებულ იქნა მთელი გურია. მძარცველები იპოვეს და დაიჭირეს სულ რაღაც ერთი კვირის განმავლობაში. გამოძიების დასრულების და მისი გამოქვეყნების შემდეგ დანიშნულ იქნა კრება, რომელზეც 6000-ზე მეტი ადამიანი შეიკრიბა. მას უნდა გადაეწყვიტა საქმე. საკმაოდ მნიშვნელოვანმა რაოდენობამ მხარი დაუჭირა სიკვდილით დასჯას. პროპაგანდისტებს და აგიტატორებს ბევრი შრომა მოუწიათ იმის დასამტკიცებლად, რომ სიკვდილით დასჯა არასაჭირო სიასტიკე იყო, რომ გურიის თავისუფალ ხალხს არ უნდა ეკისრა ჯალათის როლი. საბოლოოდ, მძარცველებს მიუსაჯეს ორი წლით მონასტერში ყოფნა. ეს მიიჩნეოდა უმაღლეს სასჯელად რამდენადაც გურულებს არ უყვართ მღვდლები და ბერები და მათ შორის ცხოვრება აუტანლად მიაჩნდათ.
ამის შემდეგ საუბარი შეეხო ნაძარცვის ბედს. ხალხმა განაცხადა, რომ ყველა სამონასტრო ქონება ადრე ხალხის ქურდი ბერების მიერ იყო მოპარული და ითხოვდა, რომ ძვირფასეულობა გადასცემოდა კომიტეტს გურულების შეიარაღებისთვის. კომიტეტმა უარი განაცხადა ამ საჩუქარზე და კრებას შესთავაზა სპეციალური კომისიის არჩევა რომელსაც გადაეცემოდა ფული და რომელიც გამოიყენებდა მას ხალხის საჭიროების მიხედვით.
ხიდისთავის პროცესი წარიმართა ნასაკირლის შოსეზე დილიჟანსის გაძარცვის გამო. ავაზაკები დაიჭირეს. ისინი გააასამართლა ხიდისთავის საზოგადოებამ.
მან გაამართლა დამნაშავეები, აღმოაჩინა რა მათი დანაშაული იყო არასრულყოფილი სოციალური პირობების პირდაპირი შედეგი და ამ უბედურებს ჩამოართვა პატიოსანი სიტყვა, რომ ისინი მეტჯერ აღარ დაკავდებოდნენ მსგავსი საქმეებით.
უნდა ითქვას, რომ თვითმმართველობის შემოღებასთან ერთად დანაშაულის რიცხვი მინიმუმამდე შემცირდა და არც ერთი დამნაშავე არ დარჩენილა უპოვნელი.
სასკოლო საკითხი. მიუხედავად იმისა, რომ თვითმპყრობელი რეჟიმი რუსთში სასკოლო საქმის განვითარებას და ახალგაზრდების განათლებას უქმნიდა დაბრკოლებებს და აფერხებდა ბიუროკრატიით, გურულებმა მაინც შეძლეს საკმარის სიმაღლეზე დადგომა და სკოლის პრობლემები ადგილობრივი ზომებით გადაწყვიტეს. ცოტამ, მხოლოდ ხუთმა პროცენტმა ნაკლებმა ან ნაკლებმა არ იცოდა რუსული და ქართული წერა-კითხვა. მოსწავლეების რაოდენობის მოსახლეობის საერთო რაოდენობასთან შეფარდებით ოზურგეთის მაზრა მოწინავეა არამხოლოდ კავკასიაში, არამედ რუსეთის ბევრ მაზრას შორის.
მაგრამ ეს მაინც მხოლოდ წერა-კითხვაა. სახაზინო სკოლა არ იძლეოდა ცოდნას, რომელისკენაც ასე ჟინიანად ისწრაფოდნენ გურულები. მზრუნველი ხელისუფლების გამოგზავნილი მასწავლებლები სულ უცოდინრები და დაკისრებული საქმისთვის გამოუსადეგარნი იყვნენ. ბევრი აქ დანიშნული იყო გარუსების პოლიტიკის გასატარებლად, ბევრი კი პოლიციის პირდაპირი აგენტი აღმოჩნდა მოგვიანებით, როდესაც ხალხი თავისუფლებისთვის ბრძოლაში ჩაერთო.
ხალხმა გადაწყვიტა ბოლო მოეღო ასეთი სკოლისთვის და თავიდან მოეშორებინა ასეთი მასწავლებლები.
როდესაც პეტერბურგში იანვრის მოვლენების შემდეგ მთავრობამ დაკეტა რუსეთის უმაღლესი განათლების დაწესებულებები, გურულებმაც დაკეტეს ყველა სასოფლო თუ საქალაქო სკოლა. თვითმმართველობის განვითარებასთან ერთად სასკოლო საკითხმა წინ წამოიწია. ყველა სასოფლო საზოგადოებაში სოციალ-დემოკრატიული ორგანიზაციის ხელმძღვანელობით მოწვეულ იქნა რიგი კრებები ამ საკითხის განსახილველად და სკოლები მალე აღდგა. ყველგან იქნა არჩეული სპეციალური სასკოლო კომიტეტები, რომელსაც დაეკისრა კრებების ნების შესრულების ამოცანა. საჭირო იყო ბევრი დაზიანებული სკოლის შენობებისთვის ზრუნვა, სკოლების შენახვისა და მასწავლებლების ხელფასებისთვის ხარჯების განსაზღვრა, ასევე სხვადასხვა დასახლებებს შორის ხარჯების სწორი განაწილება.
კომიტეტი მასწავლებლებს იწვევდა „ქუთაისის გუბერნიის მასწავლებელთა კავშირის“ რეკომენდაციით. სწავლების პროგრამა შემუშავებული იყო თბილისის პეადაგოგთა კონფერენციის მიერ, რომელზეც სოციალ-დემოკრატიული კომიტეტის წარმომადგენლებიც მონაწილეობდნენ. ამ ახალ პრინციპებზე ორგანიზებული სკოლები არსებობდნენ 1906 წლის იანვარში ალიხანოვის შეჭრამდე, როდესაც ძველი ხელისუფლების აღდგენასთნან ერთად სკოლები გადავიდა სახაზინო მოდელზე.
ამგვარად, რამდენიმე გარემოების ერთგვარი თანხვედრის გამო, გურიის მოსახლეობამ ფაქტობრივად შეძლო საკუთარი თავისუფლების ბრძოლით მოპოვება და ადგილობრივი თვითმმართველობის საქმეში სახელმწიფო ხელისუფლების წარმომადგენლების ყველანაირი ჩარევის თავიდან მოშორება. ეს შესაძლებლობა უპირველეს ყოვლისა განაპირობა სოციალ-ეკონომიკური ხასიათის მიზეზებმა. ჩვენ ზემოთ უკვე აღვნიშნეთ, რომ უდიდესი ნაწილი გურიის გლეხობისა ეკონომიკურ ურთიერთობებში უახლოვდება სოფლის პროლეტარიატს, ვიდრე დამოუკიდებელ მეურნეს. მიწისმფლობელი-მემამულეების და ხაზინის მიერ ექსპლუატაცია გაცილებით ძლიერი და ღია იყო ვიდრე სამრეწველო მუშების ექსპლუატაცია ქალაქებში. სოფლის ბურჟუაზიის შუა ფენა გურიაში ძალიან სუსტად იყო განვითარებული და მისი გავლენა მიწათმოქმედი გლეხობის ცხოვრების საერთო სვლაზე იყო უმნიშვნელო. აი, რატომ ნახეს დემოკრატიულმა და მეტიც, სოციალისტურმა იდეებმა ასეთი თავისუფალი გასაქანი მოსახლეობის ფართო მასების თავებში. ამ იდეეების მასებში გამტარებლები იყვნენ საქალაქო წვრთნა გავლილი ყოფილი სამრეწველო მუშა გლეხები. ინტელიგენტი პროპაგანდისტის და აგიტატორის ქადაგება ეცემოდა გაღვივებულ ფესვზე და იძლეოდა მდიდარ ნაყოფს.
ბრძოლის საშუალება - პასიური ბოიკოტი - როგორც მემამულეებს, ასევე მთავრობის ორგანოებს სწირავდა სრული უძალობისთვის, რა უნდა ექნა მემამულეს, როდესაც უკლებლივ მთელი მოახლეობა უცხებდა მას: ან მიიღე მეათედი ნაწილი მოსავლისა შენგან აღებულ მიწაზე, ან ის დარჩება მთლიანად დაუმუშავებელი, მას არ მიეკარება არც ერთი ხელი? რა უნდა ექნა პოლიციელს, ჩინოვნიკს, მოსამართლეს, როცა მას დახმარებისთვის არ მიმართავს არცერთი ადამიანი, როცა მათი მომსახურება სრულიად ზედმეტია? მცირერიცხოვანი მსხვილი ბურჟუაზია რა თქმა უნდა, ნებით ურიგდებოდა ამ „ძველ“ ხელისუფლებას და სარგებლობდა მისი მომსახურებით, მაგრამ მოსახლეობის მთელ მასასთან და „მუშახელთან“ მრავალი ძაფით დაკავშირებულმა ვერ გაბედა საერთო გადაწყვეტილების დარღვევა, სხვა შემთხვევაში საყოველთაო ბოიკოტი მის კეთილდღეობას დაემუქრებოდა.
საზოგადოების სოლიდარობის ძალა იყო უაღრესად ძლიერი, ხელისუფლების წარმომადგენლები და სამხედრო მეთაურები, სანამ ალიხანოვი მისი ჯარით ოზურგეთში იდგა, ყოველ ჯერზე გრძნობდნენ მათდამი ხალხის ჩუმ სიძულვილს.
საჯაროობის საწყისი ყველაგნ დიდი თანმიმდევრულობით ტარდებოდა და ეს მყარი გარანტიებით აზღვევდა საზოგადოების წევრების მიერ კერძო სამართალდაღვევის ჩადენას. ასეთი დარღვევების წინააღმდეგ კერძო, პირადი ზომების მიღება საზოგადოების საერთოდ უფლებებში შეჭრის ტოლფასი იყო. ისჯებოდა გლეხი, რომელიც ცხენს ფეხდაბორკილს უშვებდა საძოვარზე, რადგან საზოგადოება უზნრუნველყოფდა მისი საკუთრების დაცულობას, ხოლო თუ ცხენს მართლაც მოიპარავდნენ, საზოგადოება იპოვიდა დამნაშავეს და მიუსჯიდა სათანადო სასჯელს. ეს მცირე ილუსტრაცია შესანიშნავად გვიხატავს შექმნილი წყობის არსს.
წინა ნაწილები
- შესავალი
- თავი 1 - გლეხობის ეკონომიკური და პოლიტიკური მდგომარეობა
- თავი 2 - მღელვარება ბათუმში და 1901 წლის მოუსავლიანობა, მოძრაობის დასაწყისი
- თავი 3 - პოლიტიკური აღზრდის გაკვეთილები
- თავი 4 - მებრძოლი ძალების მობილიზაცია, სისტემატური აგიტაციის და პროპაგანდის პერიოდი
- თავი 5 - გურიის გლეხობის მოთხოვნები
Comments
Post a Comment