საქართველოს ერთიანი სამეფოს არსებობის დროს გურიაში (გურიის საერისთავოში) არსებული ეპარქიების, ან ამა თუ იმ ეპარქიასთან მიკუთვნებულობის შესახებ ინფორმაცია არ მაქვს გურიის სამთავრო გურიის სამთავრო, როგორც ცალკე პოლიტიკური ერთეული, გაჩნდა XV საუკუნის მეორე ნახევარში. პოლიტიკური განცალკევებისთვის ბრძოლის ნაწილი იყო გურიაში საეპისკოპოსოების შექმნა. ამისთვის ძალისხმევა გურიის ერთ-ერთმა პირველმა მთავარმა, გიორგი გურიელმა და მისმა მეუღლე ელენემ გასწიეს. ასე ჩნდება 1470-იან წლებში ჯუმათის, შემოქმედისა და ხინოწმინდის საეპისკოპოსოები. ჯუმათის საეპისკოპოსოში შედიოდა მდინარე სუფსის ჩრდილოეთით მდებარე ტერიტორია, შემოქმედის საეპისკოპოსოში - სუფსასა და ჩოლოქს შორის, ხინოწმინდის საეპისკოპოსოში კი - ჩოლოქის სამხრეთით მდებარე ტერიტორია. გურიის საეპისკოპოსო ცენტრები შემოქმედელი ეპისკოპოსი ატარებდა მიტროპოლიტის ან მთავარეპისკოპოსის ტიტულს. XVII საუკუნეში შემოქმედელი ეპისკოპოსი მაქსიმე მაჭუტაძე ამავე დროს იყო დასავლეთ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი. არქიეპისკოპოსად მოიხსენიებოდა XVIII საუ