Skip to main content

ხუნდაძის ბაღი

ქალაქ ოზურგეთის მერია აპირებს აუქციონზე გაყიდოს სერის უბანში, ნინოშვილის ქუჩაზე ხუნდაძის ბაღის ყოფილი ტერიტორიის ნაწილი. ამ პოსტში მოკლედ დავწერ, ვინ იყო ვასილ ხუნდაძე, რა მნიშვნელობა აქვს სერის უბანს ოზურგეთისთვის და რატომ არ უნდა გაიყიდოს მიწის ეს ნაკვეთი

ვასილ ხუნდაძე ქალაქის თავი (მერი) იყო 1900-04 წლებში. პროვიზორი და აფთიაქის მესაკუთრე ხუნდაძე ქალაქის თვითმმართველობაში არჩევამდეც აქტიური მოქალაქეობით გამოირჩეოდა და 1893 წელს კოწია თავართქილაძესთან და იაგორ თაყაიშვილთან ერთად დააარსა ამხანაგობა „შუამავალი“, რომელიც გურიაში მეაბრეშუმეობის განვითარებით იყო დაკავებული. 1900 წლის 20 მარტის არჩევნებში ის ქალაქის საბჭოს ხმოსნად აირჩიეს და შემდეგ ქალაქის თავიც გახდა. 1906 წლის იანვარში, გურიის რესპუბლიკის დამარცხების შემდეგ, უკვე  ქალაქის ყოფილი თავი ვასილ ხუნდაძე სხვა ორ პიროვნებასთან ერთად იყო გაგზავნილი პოლკოვნიკ კრილოვთან მოსალაპარაკებლად, რათა ოზურგეთი გადაწვას გადაერჩინათ.

მაგრამ ხუნდაძის გვარი ჩვენს მეხსიერებას სერის უბანში მის მიერ გაშენებული ბაღის გამო შემორჩა. სერი ოზურგეთის ისტორიული უბანია, რომელიც მდინარეებს, ბჟუჟსა და ბაზრისწყალს შორის აღმართულ პატარა გორაკს წარმოადგენს. სერზეა ნაპოვნი გვიანი ევროპული (ესპანური, ტოსკანური და ავსტრიული) ვერცხლის მონეტების  განძი. 1878 წელს სერზე, გრიგოლ გურიელის ყოფილ სახლში დაიდო ბინა ქალაქ პირველმა სკოლამ - სასულიერო-სამრევლო სასწავლებელმა.


სერის ქუჩებს დღემდე შენარჩუნებული აქვთ შუა საუკუნეების ქალაქისთვის დამახასიათებელი დაკლაკნილი, მიხვეულ-მოხვეული ფორმა. სწორედ სერზე გააშენა ვასილ ხუნდაძემ მისი მერობის დროს პირველი საჯარო, საზოგადოებრივი სარგებლობისთვის განკუთვნილი ბაღი ქალაქში. ბაღი ნახევარ ჰექტარზე იყო გაშენებული და ქვითკირის ღობით იყო შემოღობილი. ბაღს დიდი ჭიშკარი ჰქონდა. აქ ატარებდა დროს ოზურგეთის საზოგადოება, იმართებოდა კონცერტები, ატრაქციონები.

მთავრის ბაღი (დღევანდელი ჭადრების ბაღი), მართალია, უფრო ძველია, მაგრამ ის გურიელების შიდა ეზოს წარმოადგენდა მათი მმართველობის დასასრულამდე. ბაღი იმდენად ასოცირდებოდა ხუნდაძესთან, რომ მის სახელს 1930-იანი წლების ბოლომდე ახსენებდა ადგილობრივი ოფიციალური პრესა. 1940-იან წლებში იგეგმებოდა ხუნდაძის ბაღის გაფართოება და 3,5 ჰექტარზე დიდი პარკის გაშენება.

ხუნდაძის ბაღის ყოფილმა ტერიტორიამ, რომლის ფართობი რამდენიმე ათას კვადრატულ მეტრს აღემატებოდა, 2010-იან წლებში ახალი საზოგადოებრივი დანიშნულება შეიძინა. 2011 წელს აშენდა შ. პ .ს. „მედალფას“ კუთვნილი საავადმყოფო, 2016 წელს - პრობაციის ბიურო, იქვეა დაგეგმილი საპატრულო პოლიციის ახალი შენობის აშენება. მუნიციპალურ საკუთრებაში დარჩენილი 664 კვ. მ. მიწის ნაკვეთი კი უპირობო აუქციონზეა გამოტანილი

რუკაზე წითელი ლაქებით მონიშნულია ზემოთჩამოთვლილი დაწესებულებები, იქვეა პირველი საჯარო სკოლა და ბაღი. ყვითლად მონიშნულია ხუნდაძის ბაღიდან დარჩენილი ერთადერთი ნაკვეთი

წლების განმავლობაში არსებული პრაქტიკა აჩვენებს, რომ ადგილობრივი თვითმმართველობის მიერ უძრავი ქონების პრივატიზაციას არ მოყვება ხოლმე ინვესტიცია და დასაქმების ზრდა, არამედ ხდება მხოლოდ საზოგადოების ქონების გადასვლა კერძო მესაკუთრეების ხელში, თანაც საკმაოდ იაფად, რადგან უძრავი ქონების ფასი ოზურგეთში ძალიან დაბალია, იმდენად დაბალი, რომ ამ კონკრეტული მიწის ნაკვეთის საფასურის (10 000 ₾-ზე ნაკლები) გადახდა სერის უბნის მოსახლეობასაც კი (1400 ადამიანი) შეუძლია მინიმალური დანახარჯებით. პრივატიზების შემთხვევაში არაფერი დაიცავს იქ არსებულ მრავალწლიან ხეებსაც





ამ ნაკვეთის საუკეთესო გამოყენება მისი საზოგადოებრივ საკუთრებაში დატოვება და სკვერის მოწყობა იქნებოდა.  სკვერი მოემსახურებოდა როგორც ამ ქუჩაზე ადამიანების გაზრდილ ნაკადს, ასევე ადგილობრივ მოსახლეობას და ამ უბნის მიკროცენტრად იქცეოდა, ხოლო  ამ სკვერისთვის შეგვეძლო გვეწოდებინა სახელი ვასილ ხუნდაძისა, ქალაქის მერისა, რომელმაც თავი საზოგადოებრივ სივრცეებზე ზრუნვით დაგვამახსოვრა.



Comments

Popular posts from this blog

ბახვის მანიფესტი

1905 წლის დასაწყისში გურიაში ძალაუფლება რეალურად რევოლუციური კომიტეტის  ხელში იყო, რომელსაც შეეძლო საჭიროების შემთხვევაში 15 000 შეიარაღებული პირის, „წითელაზმელების“ გამოყვანა. კავკასიის მეფისნაცვალმა მიიღო გარკვეული ადმინისტრაციული ზომები ხელისუფლების ორგანოების კონტროლის აღსადგენად. ოზურგეთის მაზრა (ანუ გურია), რომელიც ქუთაისის გუბერნიის ნაწილი იყო, ჩამოაცილა გუბერნიას. კინტრიშის ოლქი (დღევანდელი ქობულეთის რაიონი), რომელიც ბათუმის ოკრუგის ნაწილი იყო, ჩამოაცილა ბათუმის ოკრუგს, გააერთიანა ეს ერთეულები და მათ ტერიტორიაზე გამოაცხადა საგანგებო მდგომარეობა. გურიაში გაიგზავნა 10 000 კაციანი სადამსჯელო რაზმი გენერალ ალიხანოვ-ავარსკის მეთაურობით. სადასმჯელო რამზს ახლდა მთავარმმართებლობის საბჭოს წევრი სულთან კრიმ-გირეი. კრიმ-გრეი ცნობილი იყო ლიბერალური შეხედულებებით, ამიტომ  მთავარმართებლობამ გადაწყვიტა, რომ სამხედრო მოქმედებების დაწყებამდე ის გლეხობასთან მოსალაპარაკებლად გაეშვათ. კრიმ-გირეის მისია იყო გლეხობის დაშოშმინება და იმის გაგება, თუ რას მოითხოვდნენ ისინი მთავრობისგან  1905

გურიის ფეოდალები

გურიის თავადები ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით ფლობს გურიას გურიელი და იტყვის ვარდანის ძეობასა, და სხუანი მის ქვეშენი არიან ესენი: თავდგირიძე და ამილახორი, ჩავიდნენ სამცხიდან, შარვაშისძე მოვიდა აფხაზეთიდამ, ბერიძე, კვერღელისძე, ბერეჟიანი, ნაკაშიძე დასხუანი, აგრეთვე აზნაურნიცა XIX საუკუნეში, დიმიტრი ბაქრაძის თანახმად, გურიაში თავადების შემდეგი გვარები იყო: გურიელი გურიელები გვარად სინამდვილეში ვარდანისძეები იყვნენ, ხოლო გურიელობა კი იყო მათი ტიტული, როგორც გურიის მფლობელებისა. ისინი თავიდან გურიის ერისთავები, XVI საუკუნიდან კი დამოუკიდებელი მთავრები  იყვნენ. გურიელად იწოდებოდა ფეოდალური სახლის უფროსი, სახლის სხვა წევრები - ბატონიშვილებად. გურიელების საზაფხულო რეზიდენცია იყო უჩხუბი, ზამთრისა კი - ოზურგეთი , მამია V გურიელმა რეზიდენცია მთლიანად ოზურგეთში გადაიტანა. საგვარეულო საძვალე - შემოქმედის ეკლესია , საბატონიშვილო - ლესა .  გურიელების გერბი ნაკაშიძე გურიელების შემდეგ გურიის ყველაძე ძლიერი და მდიდარი გვარი იყო. ნაკაშიძეების საგვარეულო მოდის გვარ ნაკანიდან. ნაკანი

მეგრული ტოპონიმები და გვარები გურიაში

გურია, სანამ გურულების წინაპარი მესხების ერთი ნაწილი ამ ტერიტორიაზე დასახლდებოდა, ეკავათ ზანურ (მეგრულ-ლაზურ) ენაზე მოსაუბრე ხალხს. ეს არის ახსნა იმისა, თუ რატომაა ხშირი გურიაში ზანური წარმოშობის ტოპონიმები, ასევე მეგრული დაბოლოების მქონე გვარები. მეგრულ-ლაზური ტოპონომიკა დღევანდელი გურიის ტერიტორიაზე VII-VIII საუკუნეების შემდეგ თანდათანობით ჩაანაცვლა ქართულმა, თუმცა ცალკეული ტოპონიმი მაინცაა შემორჩენილი. ამის მიზეზი იყო ქართულ ენაზე მოსაუბრე ტომების ლტოლვა მესხეთიდან ზღვისკენ, რაც განპირობებული იყო ერთი მხრივ ამ ხალხების მიერ ზღვაზე გასასვლელის ძიებით, ხოლო მეორე მხრივ, ქართლში არაბთა შემოსევებით. გვარები ლომჯარია, ჭანტურია, კვირკველია, გაგუა, გოგუა, აფხაზავა და ა. შ. ჰიდრონიმები : ორაგვისღელე, ოჩოჩხა (მთისპირი), ოკვანე, ოსკოჭინე (ჩაისუბანი) ქალაქების და სოფლების დასახელებები: ოზურგეთი - მეგრული თავსართი „ო“ შეესაბამება ქართულ თავსართს „ა“ (ო-ზურგ-ეთი, სა-ზურგ-ეთი). ოზურგეთი და მისი შემოგარენი ზურგის ფუნქციას ასრულებდა ოსმალეთის იმპერიასთან ბრძოლაში და ამით აიხსნება ქალაქის ს

თუშური ლექსი

თუშური ლექსი, გამოთქმული 1854 წელს ყირიმის ომის დროს, ნიგოითის ბრძოლაში მონაწილე თუშების შესახებ. დაიბეჭდა კრებულში „ძველი საქართველო“, ტ. II. არამ დამძრახოთ, ბიჭებო, სიტყვანი გითხრათ ძმურია. ვაჟო, სადა ვართ? ა;ვანთან დიდათ შორს არის გურია. მომწყურდა ღვინო კახური, დიაცთ ნამცხვარი პურია... და თქვენცა ბძანეთ, მოძმენო, უმცროსს დაუგდეთ ყურია. ძმაო, შენც გახსოვს წითელი სიყმაწვილური ზნეობა; მოდით, აქ შევიკრიფენოთ, გვმართებს საქმისა რჩეობა; ბიჭობით ყველან მჯობიხართ, გიცდიათ ლეკთა მტერობა. სახელი დაგვრჩეს გურიას,  თუშებმა ქნესა მხნეობა. ომის დრო არის ვჟკაცნო, ცხენთა დავაკრათ ნალია; ადექით, დავემზადენოთ, ყველამ დავჩარხოთ ხმალია; ვინც უკან დარჩეს ამხანაგთ, იყოს ახმატის ქალია, და მოკვდეს, ქვაზე დავწეროთ: „სიცოცხლითაე მხდალია“! ვაჟო, რას ამბობ, მეწყინა, დიაცთ წესია რიდება, ქალის ლეჩაქი დახვუროთ, ვისც არ უნდ, ომი სწყინდება... კაცი გავგზავნოთ სარდალთან: ბიჭებს აქ ყოფნა სწყინდება,  თუ არ გვაჩხუბებ თათართან,  თუშნი აქ რაღად გინდება?! ვინცა გავგზავნეთ, მოვიდა: სარდალმა გაიცინაო: ებძანა: „დილით ივანე ჯა

გურულების შესახებ

იაკობ გოგებაშვილი: წინათ, მეთვრამეტე საუკუნეში, გურიას ეჭირა დიდი ადგილი, ბევრად მეტი ახლანდელზედ. ახლანდელი ჩვენი გურია კი შეადგენს მხოლოდ ქუთაისის გუბერნიის ერთ მცირე - ოზურგეთის მაზრას, რომელშიაც მცხოვრებლების რიცხვი არის 100 000. გურული მეტად ჩქარია ლაპარაკში, მოძრაობაში, საქმეში, უყვარს პირდაპირობა და სძულს პირმოთნეობა. სწრაფად მოსდის გული, თოფის წამალივით იცის აფეთქება; მაგრამ ჩქარა ისევ მშვიდდება. სიმარჯვით და გულადობით გურულები განთქმულნი არიან. განათლებასაც გატაცებით მისდევენ. დიმიტრი ყიფიანი: ეს არის უაღრესად მოთაკილე და წყენის ფიცხად ამყოლი ხასიათი გურულებისა... გაისმა ჯერ კვნესა, მერე ყვირილი, შემდეგ ტკაც-ტკუც და აპრიალდა ერთბაშად გურია, ეს პატარა, მშვენიერი მხარე, დასახლებული მართლმადიდებელი, პატიოსანი, მამაცი ხალხით თედო ჟორდანია გურიის კუთხე დამივლია ამ ოციოდ წლის წინედ, როდესაც უცხოელების კულტურას ამ ხალხზე შესამჩნევი გამრყვნელი გავლენა არ მოეხდინა. უსწავლელ-უწიგნო გლეხ-კაცებმა გამაკვირვეს მათის დიდებულ სიტყვა-პასუხით, ,,ჯენტლმენობით” – ზრდილობით, ძველებურ ქა