Skip to main content

ოზურგეთის შენობები

(ქრონოლოგიური სია ფოტოებით)

ოზურგეთის დღევანდელი არსებული განაშენიანება თითქმის მთლიანად საბჭოთა პერიოდისა, თუ არ ჩავთლით რამდენიმე ქუჩას, რომელსაც გასაბჭოებამდე არსებული მოხაზულობა უნდა ჰქონდეს შემორჩენილი, შენობები კი იქაც საბჭოთა პერიოდისაა. ქალაქის ლამის ერთადერთი გასაბჭოებამდე აშენებული შენობა 9 აპრილის ქუჩაზე მდებარე დიმიტრი გურიელის სასახლე, სადაც ახლა შემოქმედელი ეპისკოპოსის რეზიდენცია არის, და მის გვერდით მდებარე ძველებური გურული ოდა-სახლია, რომელშიც მუზეუმია განთავსებული. არაა გამორციხული, კერძო სახლებს შორისაც  იყოს გასაბჭოებამდე აშენებული ერთი-ორი სახლი შემორჩენილი.

ქვემოთ კი მოცემულია ოზურგეთში დღემდე მდგარი (და ზოგი დანგრეული) შენობის სია ქრონოლოგიურად. სია, ცხადია, არაა სრული. როგორც უკვე ვთქვი, ამ შენობების უდიდესი უმრავლესობა საბჭოთა პერიოდზე მოდის. დამოუკიდებლობის შემდეგ, 2000-იან წლებში ქალაქში რამდენიმე შენობა აშენდა და ისიც სიმბოლურია, თუ რა შენობებია ეს. 

1873: დიმიტრი გურიელის სასახლე (რეკონსტრუქცია 1974, 2007)



გასაბჭოებამდე პერიოდისაა სახლი, სადაც მხატვარი ანტონ გოგიაშვილი ცხოვრობდა



1926: აბრეშუმის ძაფ-საღებ საგრეხი ფაბრიკა (რეკონსტრუქცია 1928)

1932: რკინიგზის სადგური (რეკონსტრუქცია 1979, 2012)

სადგურის პირველადი სახე
1935: აბრეშუმის ფაბრიკის მუშათა საერთო საცხოვრებელი 

ე.წ. ოთხსართულიანი სახლი
1935: აბანო
1935: ორსართულიანი აფთიაქი
1935: სასტუმრო „გურია“ (რეკონსტრუქცია 1958, 1968, დაანგრიეს 1979)

სასტუმროს შენობა 1955 წ.
1937: სახელწმიფო ბანკი

2009 წ
1938: ქალაქის საბჭოს და აღმასკომის შენობა
1938: მეორე სკოლის შენობა


1939: კინოთეატრი „გამარჯვება“ (რეკონსტრუქცია 1984)


2008 წ.
1941: კაფე-რესტორანი ბერიას (გაბრიელ ეპისკოპოსის) და გურიის ქუჩების კუთხეში
1954: ჩაის ტექნიკუმი

1955 წ.
1955 : სპორტული შენობა (საბილიარდო და ტირი) ჟდანოვის (გაბრიელ ეპისკოპოსის) ქუჩაზე
1955 : ამფითეატრი კულტურის და დასვენების პარკში 
1956: ექადიის კოლმეურნეობის ადმინისტრაციული შენობა
1958: ზვანის კოლმეურნეობის ადმინისტრაციული შენობა

ზვანის კოლმეურნეობაში ამჟამად სამრევლო სკოლაა
1958: ორი ოთხსართულიანი საცხოვრებელი სახლი მარქსის (დოლიძის) და ორჯონიკიძის (ჭავჭავაძის) კუთხეში
1959:  ჩაის N2 ფაბრიკა


1959: ასკანგელის ფაბრიკა
1959: ყველ-კარაქის ქარხანა
1960: სამსართულიანი საცხოვრებელი სახლი გურამიშვილის ქუჩაზე
1961: სტომატოლოგიური პოლიკლინიკა 25 ოქტომბრის (9 აპრილის) ქუჩაზე


1961: რუსული საშუალო (მეოთხე საჯარო) სკოლა
1961: რესტორანი „იზაბელა“ (დაანგრიეს 1979)

იზაბელას მშენებლობა
1962: დრამატული თეატრი
თეატრის მშენებლობა, 1954-61 წწ
1962: სტუდენტთა საერთო საცხოვრებელი (დაიწვა 2005)


1965: ტუბდისპანსერი
1966: რაიკომის შენობა (რეკონსტრუქცია 1979-81)


1967: არქივი
1970: კავშირგაბმულობის შენობა
1970: ლუდის და ხილის საკონსერვო ქარხანა
1971: რკინა-ბეტონის ქარხანა
1971: „ბავშვთა სამყარო“
1971: სატყეო მეურნეობის შენობა
1977: საბავშვო კაფე მზიური და საგაზაფხულო კაფე გაზაფხული ორჯონიკიძის ქუჩაზე
1978:  12 სართულიანი საცხოვრებელი სახლი ცხაკაიას (ფარნავაზ მეფის) ქუჩაზე
1979: რაიცენტრალური საავადმყოფო
გახსნის დღე
1979: ცენტრალური ბიბლიოთეკა (რეკონსტრუქცია 1989)
1979: სპორტდარბაზი

სპორტსკოლა
1980: ცენტრალური ავტოსადგური
1980: ორი თორმეტსართულიანი საცხოვრებელი სახლი ლენინის (კოსტავას) ქუჩაზე,
1980: სასტუმრო „გურიას“ ახალი შენობა (რეკონსტრუქცია 1989)
2014 წ

მუზეუმის გახსნა, 1981 წლის 18 დეკემბერი
1981: საბავშვო ბაღი სტახანოვის ქუჩაზე
2007: საკათედრო ტაძარი

2008 წ
2007: სპორტის სასახლე


2009: პოლიციის სამმართველო

2014 წ.
2011: საავადმყოფო

2014 წ.
2012: იუსტიციის სახლი

იუსტიციის სახლი
2014: ექადიის ეკლესია 


Comments

Popular posts from this blog

გურიის ფეოდალები

გურიის თავადები ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით ფლობს გურიას გურიელი და იტყვის ვარდანის ძეობასა, და სხუანი მის ქვეშენი არიან ესენი: თავდგირიძე და ამილახორი, ჩავიდნენ სამცხიდან, შარვაშისძე მოვიდა აფხაზეთიდამ, ბერიძე, კვერღელისძე, ბერეჟიანი, ნაკაშიძე დასხუანი, აგრეთვე აზნაურნიცა XIX საუკუნეში, დიმიტრი ბაქრაძის თანახმად, გურიაში თავადების შემდეგი გვარები იყო: გურიელი გურიელები გვარად სინამდვილეში ვარდანისძეები იყვნენ, ხოლო გურიელობა კი იყო მათი ტიტული, როგორც გურიის მფლობელებისა. ისინი თავიდან გურიის ერისთავები, XVI საუკუნიდან კი დამოუკიდებელი მთავრები  იყვნენ. გურიელად იწოდებოდა ფეოდალური სახლის უფროსი, სახლის სხვა წევრები - ბატონიშვილებად. გურიელების საზაფხულო რეზიდენცია იყო უჩხუბი, ზამთრისა კი - ოზურგეთი , მამია V გურიელმა რეზიდენცია მთლიანად ოზურგეთში გადაიტანა. საგვარეულო საძვალე - შემოქმედის ეკლესია , საბატონიშვილო - ლესა .  გურიელების გერბი ნაკაშიძე გურიელების შემდეგ გურიის ყველაძე ძლიერი და მდიდარი გვარი იყო. ნაკაშიძეების საგვარეულო მოდის...

მეგრული ტოპონიმები და გვარები გურიაში

გურია, სანამ გურულების წინაპარი მესხების ერთი ნაწილი ამ ტერიტორიაზე დასახლდებოდა, ეკავათ ზანურ (მეგრულ-ლაზურ) ენაზე მოსაუბრე ხალხს. ეს არის ახსნა იმისა, თუ რატომაა ხშირი გურიაში ზანური წარმოშობის ტოპონიმები, ასევე მეგრული დაბოლოების მქონე გვარები. მეგრულ-ლაზური ტოპონომიკა დღევანდელი გურიის ტერიტორიაზე VII-VIII საუკუნეების შემდეგ თანდათანობით ჩაანაცვლა ქართულმა, თუმცა ცალკეული ტოპონიმი მაინცაა შემორჩენილი. ამის მიზეზი იყო ქართულ ენაზე მოსაუბრე ტომების ლტოლვა მესხეთიდან ზღვისკენ, რაც განპირობებული იყო ერთი მხრივ ამ ხალხების მიერ ზღვაზე გასასვლელის ძიებით, ხოლო მეორე მხრივ, ქართლში არაბთა შემოსევებით. ( ჯავახიშვილი ი. , ქართველი ერის ისტორია წ I, 1960;  მაკალათია ს.,„სამეგრელოს ისტორია და ეთნოგრაფია“; 1941 ) ჰიდრონიმები : ორაგვისღელე , ოჩორჩხა (მთისპირი), ოკვანე, ოსკოჭინე (ჩაისუბანი) ოყვავილა (ქვემო აკეთი) ქალაქების და სოფლების დასახელებები: ოზურგეთი - მეგრული თავსართი „ო“ შეესაბამება ქართულ თავსართს „ა“ (ო-ზურგ-ეთი, სა-ზურგ-ეთი). ოზურგეთი და მისი შემოგარენი ზურგის ფუნქციას ასრულ...

ღომი

XX საუკუნემდე გურიაში გავრცელებული ერთ-ერთი ტრადიციული კულტურა იყო ღომი. ღომი (Setaria italica) მარცვლოვანი კულტურაა, რომელიც დასავლეთ საქართველოში იყო გავრცელებული, ამას ხელს უწყობდა აქაური ჰავა, ნალექები და სხვა ფაქტორები. ღომი არის ერთწლიანი, თავთავიანი მცენარე. მას აქვს სწორი, მწვანე 1.5-2 მ. სიმაღლის ღერო. მწიფობის პერიოდში ღერო იტვირთება, იტოტება და იკეთებს მსხვილ მუხლს. თავთავი ივსება წვრილი მარცვლებით. მარცვლების ზომა ფეტვის მარცვალზე ოდნავ დიდია. არქეოლოგიური გათხრების შედეგად საქართველოს ტერიტორიაზე მოპოვებული ღომის დანახშირებული მარცვლები თარიღდება ძვ. წ. II-I საუკუნეებით.  კულტურულ ღომს, მისი სარეველა სახეობისგან განსხვავებით სჭირდებოდა გაცეხვა, მხოლოდ ასე იყო შესაძლებელი მარცვლის მოშორება თავთავიდან. საცეხვავი მოწყობილობები იყო ჩამური, საბეგველი და სხვ. არსებობდა ხელის, ფეხის და წყლის ჩამური. ღომს ცეხვავდნენ ინდივიდუალურად, ან ნადის დახმარებით გაცეხვილ ღომს ინახავდნენ ნალიაში (შემდგომ ნალია ჩაანაცვლა სასიმინდემ) ან ხულაში. ნალია გაცეხვილი ღომისგან მზადდებოდა ფაფისებური...

გურულების შესახებ

იაკობ გოგებაშვილი: წინათ, მეთვრამეტე საუკუნეში, გურიას ეჭირა დიდი ადგილი, ბევრად მეტი ახლანდელზედ. ახლანდელი ჩვენი გურია კი შეადგენს მხოლოდ ქუთაისის გუბერნიის ერთ მცირე - ოზურგეთის მაზრას, რომელშიაც მცხოვრებლების რიცხვი არის 100 000. გურული მეტად ჩქარია ლაპარაკში, მოძრაობაში, საქმეში, უყვარს პირდაპირობა და სძულს პირმოთნეობა. სწრაფად მოსდის გული, თოფის წამალივით იცის აფეთქება; მაგრამ ჩქარა ისევ მშვიდდება. სიმარჯვით და გულადობით გურულები განთქმულნი არიან. განათლებასაც გატაცებით მისდევენ. დიმიტრი ყიფიანი: ეს არის უაღრესად მოთაკილე და წყენის ფიცხად ამყოლი ხასიათი გურულებისა... გაისმა ჯერ კვნესა, მერე ყვირილი, შემდეგ ტკაც-ტკუც და აპრიალდა ერთბაშად გურია, ეს პატარა, მშვენიერი მხარე, დასახლებული მართლმადიდებელი, პატიოსანი, მამაცი ხალხით თედო ჟორდანია გურიის კუთხე დამივლია ამ ოციოდ წლის წინედ, როდესაც უცხოელების კულტურას ამ ხალხზე შესამჩნევი გამრყვნელი გავლენა არ მოეხდინა. უსწავლელ-უწიგნო გლეხ-კაცებმა გამაკვირვეს მათის დიდებულ სიტყვა-პასუხით, ,,ჯენტლმენობით” – ზრდილობით, ძველებურ ქა...

გურიის ისტორია რუკებით / Historical Maps of Guria

დ გიიომ დელილის რუკა, 1723 წ. დასავლეთ საქართველო ოსმალეთის იმპერიის გავლენის ქვეშაა. რუკაზე აღნიშნულია გურია და მისი მნიშვნელოვანი პუნქტები: ოზურგეთი, შეკვეთილი, ქობულეთი ოსმალეთი აზიაში, ჰერმან მოლი, 1736 წ. რუკაზე აღნიშნულია „გურიელი“ ვახუშტი ბატონიშვილის რუკა, 1740-იანი წლები, გურია მარცხნივ ქვემოთ, მწვანე ფერით. ამ პერიოდში გურია ცალკე სამთავროა ემანუელ ბოუენის რუკა, 1747 წ. გურიაში ჩანს შეკვეთილი, ქობულეთი, გონიო, ხოფა 1766 წლის რუკა. რუკაზე აღნიშნულია ჯუმათი, საბერიძეო, ბაილეთი, ასკანა, ოზურგეთი, ლიხაური, ალამბარი, აჭი, ხინო, ჩმოულეთი (?), ქაჯეთის ციხე, ბათუმი, ხინო, ერგე უილიამ ფადენი, 1785 წ. ლუი ვივიენ დე სან-მარტინი, 1787 წლის რუკა რიგობერტ ბონი, 1787 წ ჟან-პიერ ბურინიონის რუკა, 1794 წ. გურიის შემადგენლობაში ჩანს ბათუმი, ქობულეთი, შეკვეთილი, გრიგოლეთი. ოზურგეთი. გურიას და ოსმალეთს შორის საზღვარი გონიოზე გადის. კავკასია 1799 წელს. გურია ოსმალეთის იმპერიაშია ნაჩვენები, თუმცა ფორმალურად ის დამოუკიდებელი სამთავროა და მას რ...