გურული რევოლუციონერები

ძმები ქადეიშვილები

მიქელგაბრიელის სასოფლო საზოგადოებაში ცხოვრობდნენ ცნობილი რევოლუციონერები ძმები ქადეიშვილები. ალექსანდრე ქადეიშვილის 11 შვილს შორის იყო ხუთი ძმა: ლევარსი, ვლადიმერი, გიორგი, დათა, სიო.

უფროსი ძმა, ლევარსი იყო მუშა ბათუმის როტშილიდს ქარხანაში. მონაწილეობდა  1902 წლის 9 მარტს გამართულ ბათუმის მუშათა მასობრივ გაფიცვაში. 1905 წელს მოკლეს მთავრობის მოსყიდულმა პირებმა. ამას თან დაერთო უმცროსი ძმის ვლადიმერის სიკვდილი.

გიორგი იყო მიქელგაბრიელის საზოგადოების გლეხების რევოლუციური ხელმძღვანელი 1901-1902 წლებში. 1903 წელს ოჯდა ქუთაისის ციხეში. გადაასახლეს არხანგელსის გუბერნიაში, იქედან დაბრუნდა მძიმედ დაავადადებული, გადაიცვალა 1931 წელს.

დათა ქადეიშვილი 1900 წლიდან 20 წლის ასაკში ძმების მეშვეობით ჩაება რევოლუციურ მოძრაობაში. 1903-1904 წლებში გლეხებისგან შეადგინა პარტიზანული რაზმები გურიის რევკომის დავალებით. 1905 წლის 1 იანვარს ზედუბნის ეკლესიის წინ აღმართა წითელი დროშა და გამოაკრა პროკლამაცია, რომლითაც გმობდა მეფის ხელისუფლებას და რელიგიურ ცრურწმენას. დათა რევკომისთვის ფულსაც აგროვებდა რეკეტისა და გამოძალვის გზით.

დათა მიქელაიშვილი მცველად დაჰყვებოდა 1905 წლის გაზაფხულზე გურიაში ჩამოსულ სულთან კრიმ-გირეის. 1905 წლის 9 მარტს როტმისტრი როჟანოვი წერდა: კრიმ-გირეის გამცილებელი შეიარღაებული ადამიანების რიცხვშია ვიღაც დათო ქადეიშვილი (გადასახლებული) იგი ემალება ხელისუფლებას და სარგებლობს უდიდესი გავლენით გლეხებზე როგორც უკიდურესად რევოლუციური მიმართულების კაცი“

დათა ქადეიშვილი ციხეში

დათა ჩაბმული იყო შეიარაღებული აჯანყებისთვის მზადებაში: ჯუმათის საგურთან გააჩერა იარაღით დატვირთული მატარებელი და წაართვა იარაღი, წყალწმინდაზე განაიარაღა ჩაფრები.

1907 წლის 5 აგვისტოს გურიის მაზრის უფროსი კაპიტანი ერმოლოვი ვითომდა გუბერნატორის მიერ გაგზავნილი ყალბი დეპეშით გაწვეულ იქნა ბათუმში, სადაც ტერორისტებმა და ფირალებმა დათა ქადეიშვილმა და ვარდენ თიკანაძემ მას ბომბი ესროლეს. ერმოლოვი დაიჭრა, ხოლო ხანგრძლივი ურთიერთსროლის შედეგად ხელში დაჭრილი განთქმული მენშევიკი თიკანაძე კაზაკებმა შეიპყრეს. დაჭრილმა ერმოლოვმა ფოტოს მეშვეობით დათა ქადეიშვილი ამოიცნო.

დათას ჩადენილ საქმეებშია სურების წმინდა გიორგის ეკლესიაში დასვენებული ლომისკარელის ხატის განადგურება. (თუმცა ამ საქმეს სხვა რევოლუციონერებიც იბრალებდნენ). გურულებს ამ ხატის სასწაულმოქმედი ძალისა სჯეროდათ და მასზე დაფიცებული ტყუილის თქმას ვერ გაბედავდა. მეფის ხელისუფლება ამ ხატზე აფიცებდა დაპატიმრებულ რევოლუციონერებებს და ასე გამოტეხდა ხოლმე მათ. ამიტომ გურიის რევკომმა გადაწყვიტა ლომისკარელის ხატის განადგურება. ხატის შიში იმდენად დიდი იყო, რომ რევოლუციონერებიც კი მის განადგურებას ვერ ბედავდნენ და მოპარვის ნაცვლად სანთელს უნთებდნენ. საბოლოოდ რევკომის დავალება დათა ქადეიშვილმა, ელისო კუტალაშვილმა და დომენტი მესხიშვილმა შეასრულეს. ერთი ცნობით, როცა მოძალადეებმა ლომისკარელის ხატი ჩოხატაურში წაასვენეს, ის რევოლვერით დაცხრილა თენგიზ ჟღენტმა, რომელმაც 1937 წელს ამავე რევოლვერით თავი მოიკლა. (ეს ისტორია აღებულია fb გვერდიდან გურული ფირალები Georgian-Gurian Outlaws)

რევოლუციის დამარცხების შემდეგ მეფის ხელისუფლებამ გააძლიერა მისი ძებნა. დათა არ შემოიფარგლებოდა მხოლოდ გურიით, გადადიოდა ბათუმში, სამეგრელოში, თბილისში, აფხაზეთში, ბაქოში, ნოვოროსიისკში, გორში, ბორჯომში. ბათუმის რევკომის დავალებით სოხუმში ჩაიდინა ორი პოლიტიკური მკვლელობა: მოკლა პრისტავი სკორიკოვი და ქალაქის თავის ამხანაგი კორციცი. (სხვა მონაცემებით, ეს ანარქისტმა ალექსანდრე მირონოვმა ჩაიდინა), დათა სოხუმიდან ბათუმში უვნებელი დაბრუნდა.

1907 წლის აპრილში ბათუმში დაიჭირეს, მისაჯეს დახვრეტა. სიცოცხლის უკასნასკნელი წლები გაატარა სოხუმის ციხეში, სადაც წერდა ლექსებს. დახვრიტეს 1907 წელს 27 წლის ასაკში. 

ნაბოლარა ძმამ სიომ, იცხოვრა ყველაზე მშვიდი ცხოვრებით ღრმა მოხუცებულობამდე.

ისიდორე ჩხარტიშვილი და კალისტატე დარჩია

ისიდორე ივაკის ძე ჩხარტიშვილი დაიბადა 1883 წელს ჯუმათში, ღარიბი გლეხის ოჯახში. დაამთავრა ჯუმათის ორკლასიანი სასწავლებელი 1899 წელს მაგრამ სწავლის გაგრძელება ვერ შეძლო. წავიდა ბათუმში სამუშაოდ, ერთი წელი უმუშევარი იყო და მერე მოეწყო მანთაშევის ნავთის ქარხანაში მუშად.

ბათუმში ისიდორე შევიდა რსდმპ-ის რიგებში და ჩაება არალეგრალურ მუშაობაში. 1902 წელს მან მონაწილეობა მიიღო მუშათა დემონსტრაციაში. არალეგალური საქმიანობის გამო ისიდორეს პოლიცია უთვალთვალებდა. პოლიციამ მიაგნო ისიდორეს ადგილსამყოფელ ბინას, მაგრამ ისიდორემ გაქცევა მოასწრო და პოლიციას ისიდორეს და შერჩა ხელთ. 

ისიდორე გაიქცა გურიაში. მისი და ავად გახდა და ბათუმში საავადმყოფოში მოათავსეს. ისიდორემ გადაწყვიტა და მოენახულებინა,  არ შეუშინდა პოლიციას და მიაკითხა დას ბათუმში, საავადმყოფოში. იქ მას პოლიცია დახვდა და დააპატიმრეს. ეს მოხდა 1903 წელს. ისიდორეს გაციმბირება მიუსაჯეს, მაგრამ გაიქცა, დაბრუნდა მშობლიურ გურიაში და იქ გააგრძელა არალეგალური პროპაგანდისტული მუშაობა. აირჩიეს გურიის რევკომის წევრად.

მარჯვნივ ისიდორე ჩხარტიშვილი, მარცხნივ კალისტატე დარჩია

ისიდორე ჩხარტიშვილი, და კალისტატე დარჩია

რევკომი ისიდორეს უკვეთავდა მკვლელობებს. ისიდორემ რევკომის დავალებით კალისტატე დარჩიასთან ერთად მოკლა სირია გიგინეიშვილი. მასვე დაევალა ლანჩხუთის ბოქაულ მიქიაშვილის მოკვლა. ისიდორე ჩაუსაფრდა ბოქაულს, ესროლა, მაგრამ ააცილა და მოკლა ჩაფარი. ჩაფრის ლანჩხუთიდან ოზურგეთში გადასვენების დროს, გვამი შეაჩერეს ჯუმათში, მილიცია დაერია იქაურ მოსახლეობას, მოკლეს სკოლის მასწავლებელი ქრისტეფორე ხუხუნაიშვილი და გლეხი ილარიონ ბილიხოძე.

ისიდორე მონაწილეობდა 1905 წელს ჩატარებულ კრებებსა და მიტინგებში, ფიჩხიჯვარში, სადაც განიხილეს და დაიწუნეს მეფის მიერ გამოცემული „ოქტომბრის მანიფესტი“, ორაგვეში, სადაც დაუპირისპირდა ნოე ჟორდანიას, ნაგომარში, სადაც დაიგეგმა ნასაკირალის ბრძოლა. აგრეთვე აჯანყების დამარცხების შემდეგ, 1906 წლის აგვისტოში ნასაკირალის ტყეში, შერმანდიას ნაკაფში გამართულ რევკომის არალეგალური სხდომაში.

1907 წელს ისიდორე დააპატიმრეს, მაგრამ კვლავ გაიქცა. მაშინ მილიციამ პლასტუნები „გააყაჩაღა“, რათა ისინი დაახლოვებოდნენ ისიდორესა და მის მეგობარ კალისტატე დარჩიას. ასეც მოხდა და 1909 სექტემბერში პლასტუნებმა სილაურში მოკლეს ორივე. ისიდორე ჩხარტიშვილი და კალისტატე დარჩია დაკრძალულნი არან ჯუმათში, დღონაურის სასაფლაოზე. საფლავს შესაბამისი წარწერაც აქვს.

მასალები გაზეთ „ლენინის დროშის“ არქივიდან