Skip to main content

კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები გურიაში

ქვემოთ მოცემულია გურიის კულტურული მემკვიდრეობის უძრავი ძეგლების სია და რუკა. სიასა და რუკაში ასახულია მხოლოდ ის ძეგლები, რომლებსაც ოფიციალურად აქვთ სტატუსი მინიჭებული, ამიტომ აქ არაა ისეთი ძეგლები, რომლებიც მნიშვნელოვანია ისტორიული და კულტურული თვალსაზრისით, მაგრამ სახელმწიფოსგან შესაბამისი სტატუსი მინიჭებული არ აქვს, ესენია: დიმიტრი გურიელის სასახლე და გურიელების აბანო ოზურგეთში, ნაკაშიძეების მარანი ზედუბანში, ქვასაწნახელები გონებისკარში, ბერძნისწყარო, წმინდა გიორგის ეკლესია ზემო აკეთში, ძლევისკარის ეკლესია ცხემლისხიდში. ყველა ძეგლს ფრჩხილებში მიწერილი აქვს სარეგისტრაციო ნომერი, რომლითაც აღრიცხულია კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტოს მიერ.

კულტურის ძეგლები, რომლებიც შედიან ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიაში:
  • აჭის ეკლესია (9025)
  • გორაბერეჟოულის კომპლექსი: ბაღი და სასახლე (10763, 17431)
  • ერკეთის ეკლესია (10785)
  • ლიხაურის კომპლექსი: ეკლესია და სამრეკლო და გალავანი (9981, 9029, 9983, 17347)
  • შემოქმედის კომპლექსი: მაცხოვრის სახელობის ეკლესია, ეკლესია „ზარზმა“, სამრეკლო, გამოქვაბული, გალავანი (10000, 10001, 10003, 10004, 10005, 17362)
  • ჯიხეთის კომპლექსი: წმ. მარიამის ეკლესია, წმ. გიორგის ეკლესია, სამრეკლო, წყარო, მაჭუტაძის სამწირველო, გალავანი (9118, 17326, 17327, 17329, 17330, 17331)
  • ჯუმათის კომპლექსი: მთავარანგელოზის ეკლესია, სამრეკლო და გალავანი 10037, 10045, 10048
კულტურის ძეგლები:
  • აკეთის მაცხოვრის სახელობის ეკლესია (9002)
  • ანა კალანდაძის ოდა-სახლი (15919)
  • ასკანის ციხე (9263)
  • ბასილეთის ეკლესია (17391)
  • ბახმაროს პიონერთა ბანაკი (20836)
  • ბუკისციხე: ციხე და ეკლესია (10800, 17420)
  • ბურნათის პეტრე-პავლეს ეკლესიის ნანგრევი (10815)
  • გოგიეთის ეკლესიის ნანგრევი (16107)
  • გოგორეთის ეკლესიის ნანგრევი (10541)
  • დვაბზუს ორი ეკლესია (9929, 9931)
  • დვაბზუს ღვთისმშობლის ეკლესიის ნანგრევი (16237)
  • ეგნატე ნინოშვილის მუზეუმი (16712)
  • ვაკიჯვრის ეკლესია (10544)
  • ვანისქედის ეკლესია (9888)
  • ვაშნარის ციხე ქალაქი, ნაეკლესიარი და გალავანი, (15268, 9707, 9709)
  • ზოტის ჯამე (10827)
  • კოხნარის ეკლესიის ნანგრევი (10810)
  • ლიხაურის ციხე (9987)
  • მამულარის ეკლესიის ნანგრევი (10759)
  • ოდა-სახლი ერკეთში (17458, 17459)
  • ოზურგეთის თეატრი (17382)
  • ოქონა (9050)
  • სილაურის ეკლესიის ნანგრევი (10727)
  • სპონიეთის ეკლესია (16089)
  • უდაბნოს კომპლექსი: კლდეში ნაკვეთი ეკლესია, იოანე ნათლისმცემლის ეკლესია და გამოქვაბულები (108001, 108002, 17426)
  • ღომისციხე (10821)
  • შემოქმედის წმინდა გიორგის ეკლესიის ნანგრევი (16121)
  • შუბანის ეკლესია (10825)
  • ჭალის სამრეკლო (16090)
  • ჭანიეთურის მონასტერი (9899)
  • ხიდისთავის ეკლესია (10760)
  • კალანდაძეების ოდა (28837)
  • ჩოხატაურის კინოთეატრი (20818)
  • შრომის კლუბი (17874)
  • საცხოვრებელი სახლი ბახმაროში (16393)
  • ნაგომრის კულტურის სახლი (21026)



Comments

Popular posts from this blog

გურიის ფეოდალები

გურიის თავადები ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით ფლობს გურიას გურიელი და იტყვის ვარდანის ძეობასა, და სხუანი მის ქვეშენი არიან ესენი: თავდგირიძე და ამილახორი, ჩავიდნენ სამცხიდან, შარვაშისძე მოვიდა აფხაზეთიდამ, ბერიძე, კვერღელისძე, ბერეჟიანი, ნაკაშიძე დასხუანი, აგრეთვე აზნაურნიცა XIX საუკუნეში, დიმიტრი ბაქრაძის თანახმად, გურიაში თავადების შემდეგი გვარები იყო: გურიელი გურიელები გვარად სინამდვილეში ვარდანისძეები იყვნენ, ხოლო გურიელობა კი იყო მათი ტიტული, როგორც გურიის მფლობელებისა. ისინი თავიდან გურიის ერისთავები, XVI საუკუნიდან კი დამოუკიდებელი მთავრები  იყვნენ. გურიელად იწოდებოდა ფეოდალური სახლის უფროსი, სახლის სხვა წევრები - ბატონიშვილებად. გურიელების საზაფხულო რეზიდენცია იყო უჩხუბი, ზამთრისა კი - ოზურგეთი , მამია V გურიელმა რეზიდენცია მთლიანად ოზურგეთში გადაიტანა. საგვარეულო საძვალე - შემოქმედის ეკლესია , საბატონიშვილო - ლესა .  გურიელების გერბი ნაკაშიძე გურიელების შემდეგ გურიის ყველაძე ძლიერი და მდიდარი გვარი იყო. ნაკაშიძეების საგვარეულო მოდის...

მეგრული ტოპონიმები და გვარები გურიაში

გურია, სანამ გურულების წინაპარი მესხების ერთი ნაწილი ამ ტერიტორიაზე დასახლდებოდა, ეკავათ ზანურ (მეგრულ-ლაზურ) ენაზე მოსაუბრე ხალხს. ეს არის ახსნა იმისა, თუ რატომაა ხშირი გურიაში ზანური წარმოშობის ტოპონიმები, ასევე მეგრული დაბოლოების მქონე გვარები. მეგრულ-ლაზური ტოპონომიკა დღევანდელი გურიის ტერიტორიაზე VII-VIII საუკუნეების შემდეგ თანდათანობით ჩაანაცვლა ქართულმა, თუმცა ცალკეული ტოპონიმი მაინცაა შემორჩენილი. ამის მიზეზი იყო ქართულ ენაზე მოსაუბრე ტომების ლტოლვა მესხეთიდან ზღვისკენ, რაც განპირობებული იყო ერთი მხრივ ამ ხალხების მიერ ზღვაზე გასასვლელის ძიებით, ხოლო მეორე მხრივ, ქართლში არაბთა შემოსევებით. გვარები ლომჯარია, ჭანტურია, კვირკველია, გაგუა, გოგუა, აფხაზავა და ა. შ. ჰიდრონიმები : ორაგვისღელე, ოჩოჩხა (მთისპირი), ოკვანე, ოსკოჭინე (ჩაისუბანი) ქალაქების და სოფლების დასახელებები: ოზურგეთი - მეგრული თავსართი „ო“ შეესაბამება ქართულ თავსართს „ა“ (ო-ზურგ-ეთი, სა-ზურგ-ეთი). ოზურგეთი და მისი შემოგარენი ზურგის ფუნქციას ასრულებდა ოსმალეთის იმპერიასთან ბრძოლაში და ამით აიხსნება ქალაქის ს...

გურულების შესახებ

იაკობ გოგებაშვილი: წინათ, მეთვრამეტე საუკუნეში, გურიას ეჭირა დიდი ადგილი, ბევრად მეტი ახლანდელზედ. ახლანდელი ჩვენი გურია კი შეადგენს მხოლოდ ქუთაისის გუბერნიის ერთ მცირე - ოზურგეთის მაზრას, რომელშიაც მცხოვრებლების რიცხვი არის 100 000. გურული მეტად ჩქარია ლაპარაკში, მოძრაობაში, საქმეში, უყვარს პირდაპირობა და სძულს პირმოთნეობა. სწრაფად მოსდის გული, თოფის წამალივით იცის აფეთქება; მაგრამ ჩქარა ისევ მშვიდდება. სიმარჯვით და გულადობით გურულები განთქმულნი არიან. განათლებასაც გატაცებით მისდევენ. დიმიტრი ყიფიანი: ეს არის უაღრესად მოთაკილე და წყენის ფიცხად ამყოლი ხასიათი გურულებისა... გაისმა ჯერ კვნესა, მერე ყვირილი, შემდეგ ტკაც-ტკუც და აპრიალდა ერთბაშად გურია, ეს პატარა, მშვენიერი მხარე, დასახლებული მართლმადიდებელი, პატიოსანი, მამაცი ხალხით თედო ჟორდანია გურიის კუთხე დამივლია ამ ოციოდ წლის წინედ, როდესაც უცხოელების კულტურას ამ ხალხზე შესამჩნევი გამრყვნელი გავლენა არ მოეხდინა. უსწავლელ-უწიგნო გლეხ-კაცებმა გამაკვირვეს მათის დიდებულ სიტყვა-პასუხით, ,,ჯენტლმენობით” – ზრდილობით, ძველებურ ქა...

როგორ დაკარგა გურიამ ქობულეთი

გურია, ტრადიციულად, სამ ნაწილად იყოფოდა: ზემო, შუა და ქვემო გურიად. ქვემო გურია - ტერიტორია მდინარეებს, ჩოლოქსა და ჭოროხს შორის, დაახლოებით ემთხვევა დღევანდელი ქობულეთის რაიონს. ქვემო გურია გურიის სამთავროს ოსმალეთის იმპერიამ 1770-იან წლებში წაართვა და საზღვარმა მაშინ მდინარე ცხრაფონაზე გაიარა. ოსმალეთმა ეს ტერიტორია შეინარჩუნა ერთი საუკუნის განმავლობაში, 1878 წლამდე, მანამ, სანამ ის რუსეთის იმპერიამ ომის შედეგად არ დაიკავა. 1804 წელს რუსეთის იმპერიამ იმერეთის სამეფო გურიის სამთავროთურთ მფარველობაში მიიღო. რუსეთს მაშინვე გაუჩნდა პრეტენზიები ბათუმზე. საქართველოს მთავარმართებელი პავლე ციციანოვი სწერდა რუსეთის ელჩს სტამბულში, ანდრეი იტალინკსკის, რომ ეზრუნა ბათუმის რუსეთისთვის შეერთებაზე, რადგან ბათუმი გურიის სამთავროს ეკუთვნოდა, გურიის სამთავრო კი ახლა რუსეთს ეკუთვნისო. გურიის სამთავროს საზღვრების შესასწავლად გურიაში ჩავიდა პიოტრ ლიტვინოვი, რომელსაც ქაიხოსრო და მამია გურიელებმა მოახსენეს, რომ კინტრიში, ციხისძირი, ჩაქვი და ბათუმი გურიის სამთავროში შედიოდა. ლევან გურიელმა ...

გურული ფირალები

ფფოტოები და ციტატები ირაკლი მახარაძის წიგნიდან „გურული ფირალები“ „არ არის არცერთი განათლებული ერი, რომ თავის განვითარებაში ყაჩაღობა არ გაევლოს“   გაზეთი „ივერია“ კვაჭაძე, ერთ-ერთი პირველი ფირალი ალმასხან ბედინეიშვილის ისტორია ალმასხან ბედინეიშვილი იყო წარმოშობით სურებიდან. მისი ბატონი იყო ზურაბ ერისთავი, გორაბერულის ერისთავების შტოდან. ერისთავი მიაკითხავდა ბედინეიშვილს, როგორც სხვა გლეხებს, წამოწვებოდა მარანში და ითხოვდა მასვით და მაჭამეთო და სამ დღეზე ნაკლებს არ გაჩერდებოდა. უძლებდა ალმასხანი, მაგრამ ერთხელაც ბატონმა ქალები მოინდომა, ამოასხა ალმასხანს, შეუვარდა ერისთავს გორაბერეჟუოულის სასახლეში და მოკლა ლოგინში. ბედინეიშვილმა 60 წელის გაატარა სურების ტყეში ფირალობაში. სიმღერა ფირალ მეხუზლაზე   სიმღერა სისონა დარჩიაზე ნიკოლოზ მეხუზლა (მარცხნივ) და სისონა დარჩია (მარჯვნივ)  სიმღერა სისონა დარჩიაზე „იცით, ვინ არიან ეს ფირალები? ცოლშვილიანი კაცები, რომლებიც გუშინ მშვიდი მიწის მუშა იყვნენ, სახელმწიფო ბეგარას იხდიდნენ და...