გურიის სკოლების ისტორია

სასულიერო-სამრევლო სასწავლებელი

სამაზრო (საქალაქო) სასწავლებელი

ოზურგეთში სამაზრო სასწავლებელი ოფიციალურად გაიხსნა 1850 წლის 21 თებერვალს. სასწავლებელი მოთავსებული იყო ოზურგეთის სამხედრო სკოლისათვის ახლადაგებულ შენობაში. სასწავლებლის გახსნის ინიციატორი, მმართველი და მოსამზადებელი კლასის მასწავლებელი იყო თავადი ივანე გიორგის ძე ნაკაშიძე, მგალობელ მელქისედეკ ნაკაშიძის ძმა. 

 

1860 წელს წერს ბარონი ნიკოლოზი, რომელსაც დაუთვალიერებია ქუთაისის გუბერნიის სკოლები მეფისნაცვლისადმი მოხსენებაში წერდა: „ოზურგეთის ორწლიანმა სასწავლებელმა ყურადღება მიიქცია თავისი მრავალრიცხოვანი 150 მოსწავლით“. 1863 წელს სასწავლებელი გადაკეთდა სამკლასიანად. 

1874 წლის პირველ ივლისს სამაზრო სასწავლებელი ექვსკლასიან საქალაქო სასწავლებლად გადაკეთდა. ზედამხედველად დაინიშნა ვილჰელმ ჩერმაკი. 1875 ითვლებოდა 175 მოსწავლე და 4 მასწავლებელი.  ამ პერიოდში იზრდებოდა ინტერესი სწავლა-განათლებისადმი. 1877 წლიდან სასწავლებელი ოთხკლასიანი გახდა.

1881 წლიდან სკოლის დირექტორი იყო ვლადიმერ ბირშეტი. მას ქუთაისის გუბერნიის სახალხო სკოლის დირექტორმა არლოვმა მიანდო ოზურგეთში საქალებო სკოლის გახსნა, რომლისთვისაც 1000 მანეთი იყო შეგროვებული. თავდაპირველად ამ საქმეს ხელმძღვანელობდნენ სოფიო გურიელისა და მაკა წულუკიძისა. ფული მაზრის უფროსს, ოტია დადიანს, ჰქონდა მიბარებული, მაგრამ ქალები არ სთხოვდნენ, ვაითუ არ ეწყინოსო. მას შემდეგ, რაც საქმე ბირშეტს მიანდეს, მან ფული დადიანს გამოართვა და პირადი საჭიროებისთვის მოიხმარა. ამისთვის მხოლოდ 10 დღე დატყვევევბა მიუსაჯეს. ბირშეტი მოხსნეს და 1883 წელს დანიშნეს კონსტანტინე პრევოზნიკოვი. 1886 წლიდან ეს პოზიცია დაიკავა გრიგოლ გურიელმა, 1888 წელს აბკარ ბეკზადოვმა.

1890-95 წლებში სკოლაში ასწავლიდა ივანე გომელაური. მან 1895 გამოსცა საბავშვო წიგნი „საჩუქარი“. 1896 წლისთვის სასწავლებელში სწავლობდა 303 მოსწავლე. წლიური ხარჯი იყო 8205 მანეთი. ამ პერიოდში, 1892-1898 წლებში დირექტორი იყო მოსე ოქროპირის ძე ურუშაძე; 1898-1904 წლებში ალექსანდრე მუსნიცკი, 1904-05 წლებში იოსებ სტეფანოვი, 1905-10 წლებში ევ. გორგასლიძე, 1910-12 წლებში გრიგოლ ტუზოვი, 1913-14 მიხეილ ბეჟანოვი, 1915 გიორგი ჭყონია.

1916 წელს ის გადაკეთდა უმაღლეს პირველდაწყებით სკოლად. დირექტორი იყო ნოე სიხარულიძე. 1917-1928 წლებში სკოლა განთავსებული იყო დიმიტრი გურიელის სასახლეში. 1928 წელს სასწავლებელი გაიყო ორად. მოსწავლეთა ერთი ნაწილი შეუერთდა ყოფილ სასულიერო სასწავლებელს სერზე, ხოლო მეორე ნაწილი გადავიდა თავად გიორგი ნაკაშიძის სახლში.

1921-34 წლებში მას ოზურგეთის N1 შვიდწლიანი სკოლა ერქვა, ხოლო 1934-36 წლებში სახელწოდებაში „შრომის სკოლა“ დაემატა. 1936-38 წლებში N1 არასრული საშუალო სკოლა ერქვა. 1938 წლიდან ეწოდა მეორე საშუალო სკოლა. 1945-54 წლებში ქალთა სკოლა იყო.

წლები	მოსწავლეები
18?	სიმონ გუგუნავა
186?	გიგო შარაშიძე
187?	ნიკო მარი
187?	სილოვან ხუნდაძე
1870-74 188? 188? 188?-1883 1878-1884	ექვთიმე თაყაიშვილი პეტრე სურგულაძე ჭოლა ლომთათიძე არსენ მამულაიშვილი (ლალიონი) თედო კიკვაძე დავით ართმელაძე
18?-	დათიკო შევარდნაძე კიკია მამულაიშვილი
19?	შალვა რადიანი ვიქტორ დოლიძე ალექსანდრე წუწუნავა ნესტორ მალაზონია
19?	ივანე სარიშვილი
19? 191?	პორფილე ჩანჩიბაძე ცეცილია წუწუნავა სანდრო ჟორჟოლიანი მოსე გოგიბერიძე
1917-19	კონსტანტინე ლესელიძე

ზვანის სკოლა

1900 წელს ზვანში, რომელიც უკვე ქალაქის გარეუბანი იყო, გაიხსნა დაწყებითი, ორკლასიანი სკოლა. სკოლისთვის შენობა ვერ გამოიძებნა, ამიტომ ის კერძო სახლებში განთავსდა. კლასების ნაწილი სწავლობდა კესარია კვაჭაძის სახლში ნატანების (კოსტავას) ქუჩაზე, ნაწილი კი მოსე ტუღუშის სახლში (ლესელიძის ქუჩა). მოგვიანებით, მოსწავლეთა რაოდენობის ზრდის გამო აშენდა ხის ერთსართულიანი სახლი ექვსი საკლასო ოთახით ზვანის ჩაის ფაბრიკის შენობის აღმოსავლეთით. ზვანის ორკლასიან სასწავლებელში სწავლობდნენ კონსტანტინე ლესელიძე და პორფილე ჩანჩიბაძე. ზვანის სკოლის მემკვიდრეა ქალაქ ოზურგეთის N3 საჯარო სკოლა.

ქალაქის სხვა სკოლები

1879 წელს ოზურგეთში გაიხსნა ქალთა ერთკლასიანი სკოლა, რომელიც 1882 წლის 6 დეკემბერს ორკლასიანი გახდა. სკოლას  გურიის ეპისკოპოსი ალექსანდრე აფინანსებდა და მასში ნინო ქიქოძე და მარიამ დემურია ასწავლიდნენ. ამ სკოლაში სწავლობდა ნინო ნაკაშიძე. 1890 წელს სწავლობდა 47, 1896 წლისთვის კი 112 მოსწავლე. წლიურად მისი შენახვა 1400 მანეთი ჯდებოდა. 1890 წლიდან მეეტლეთა ამხანაგობა წლიურად 120 მანეთს (8600 ₾) სწირავდა.

1893 წელს გაიხსნა სამრევლო სკოლა. 1896 წლისთვის იქ სწავლობდა 58 მოსწავლე. 1895 წლისთვის ოზურგეთში უკვე ოთხი სასწავლებელი იყო:  სასულიერო ოთხკლასიანი სასწავლებებლი, საქალაქო სასწავლებელი, საქალებო სკოლა და სამრევლო სასაწავლებელი. . სულ მათში სწავლობდა 681 მოსწავლე, რაზეც იხარჯებოდა 20 145 მანეთი.

1893 წელს ოზურგეთში ცდილობდნენ სამეურნეო სკოლის გახსნისთვის ნებართვის მიღებას, თუმცა ქუთაისის სამხედრო გუბერნატორი მხოლოდ საქალაქო სასწავლებელში სამეურნეო განყოფილების შექმნის ნებართვის გაცემაზე იყო თანახმა.

სკოლები სოფლად

სოფლებში ძირითადად, ორკლასიანი სკოლები იხსნებოდა. დაწყებითი სკოლების გახსნის უფლება 1861-64 წლებში მიღებული დებულებებით მიეცათ სასოფლო საზოგადოებებსა და ერობებს სასწავლო ოლქის ნებართვით.

• 1859 - ძიმითი (მამათი) ეს სკოლა 1905 წელს დაასრულა ნესტორ მალაზონიამ და 1908-11 წლებში აქვე მუშაობდა დამლაგებლად. აქვე ასწავლიდა 1919-21 წლებში
• 1863 - მიქელგაბრიელი (დაიხურა 1871-72)
• 1868 - ჯუმათი მონასტრის სკოლა (დაიხურა 1880-იანებში მასწავლებელთა უხეირობის გამო)
• 1872 - ნიგოითი, ასკანა
• 1873 - ლიხაური, ბასილეთი (ორკლასიანი), ჩიბათი, შემოქმედი (ერთკლასიანი)
• 1874 - ბახვი (ახალ შენობაში გადავიდა 1934-ში), ლანჩხუთი (ორკლასიანი, 1907-დან სამკლასიანი, 1916-დან უმაღლესი პირველდაწყებითი)
  
• 1875 - ჯურუყვეთი
• 1876 - აკეთი
• 1879 - დვაბზუ, ჩოჩხათი
• 1880 - ამაღლება
• 1881 - ჯუმათი, ქ.შ.წ.კ.გ.ს სკოლა
• 1883 - ხვარბეთი (გოგორეთი)
• 1883 წლამდე - აცანა აქ ასწავლიდა ნესტორ მალაზონია 1919-21 წწ.
• 1883 - მიქელგაბრიელი
• 1884 - ჩოხატაური
• 1887 - ჯვარცხმა, სურები 1897-1902 წლებში დიდივანის სკოლაში სწავლობდა ილია სიხარულიძე.
• 1890 - მაკვანეთი  (მაკვანეთის სკოლას 1891 წლიდან ნიკო ჯანაშია ხელმძღვანელობდა. სკოლა ოფიციალურად 1894 წელს დამტკიცდა. 1903 წელს ის ორკლასიანი გახდა და სოფელს მოეხსნა მასწავლებლის გადასახადი. სკოლის სამივე მასწავლებელი ხელფასს ბიუჯეტიდან იღებდა. 1930-იან წლებში უკვე შვიდწლიანი იყო)
  
• 1891 - ქაქუთი (აქ ასწავლიდა რაჟდენ კონტრიძე)
  
• 1897 წყალწმინდის ერთკლასიანი სამრევლო სკოლა. სკოლის მმართველი იყო სიმონ ქორიძე
• 1898 - საღვთო
• 1898- ლანჩხუთის საქალებო სამრევლო სკოლა
  
• 1899 - დაბლაციხე

1870 წელს სოფლებში 17 სკოლა იყო გახსნილი და 817 მოსწავლე სწავლობდა. 1890 წელს გურიის სოფლებში 18 პირველდაწყებითი სკოლა იყო, სწავლობდა 1608 მოსწავლე, აქედან სულ 28 გოგო (15 ბახვის, 6 ნიგოითის, 4 ჩოხატაურის, 3 ბასილეთის სკოლაში). ყველაზე დიდი სკოლა იყო ბახვის (189 მოსწავლე), ყველაზე პატარა კი ჯუმათის (48). 

ორკლასიანი სკოლები გაიხსნა ასევე სოფლებში: ნაგომარი, ხიდისთავი, ჩოჩხათი, ექადია. ჩოჩხათის სკოლაში 1879—1885 წლებში ასწავლიდა ეგნატე ნინოშვილი. 1892 წლისთვის ბახვში მოქმედებდა სამი კერძო მოსამზადებელი სკოლა. გარდა ამისა, 1893 წლისთვის სამრევლო სკოლები იყო ლანჩხუთში, ვანში, ხიდისთავში, ქვენობანში, ხევში, გუთურში, იანეულში, საჯავახოში, სამებაში, ჭალა-საყდარში, დვაბზუში, ბოხვაურში, თავსურებში.

1889 წელს „ცნობის ფურცელი“ წერდა, რომ სამრევლო საეკლესიო სკოლების ზედამხედველის მოხსენების თანახმად აუცილებელი იყო სამრევლო სკოლათა რიცხვის ზრდა და მათი გახსნა სოფლებში ჭანიეთი, აჭი, კახური, ახალსოფელი, კვირიკეთი, მოედანი, ზედუბანი, გოგორეთი, ფამფალეთი, უჩხუბი, შუხუთი, გორისფერდი, ზემო ამაღლება. გარდა ამისა, საჭიროა წერა-კითხვის 8 სკოლა ოზურგეთის მაზრაშიო. ახალ სკოლებზე წლიურად 7555 მანეთი უნდა დახარჯულიყო.

1892 წლის მონაცემებით ქუთაისის გუბერნიაში ქალაქების შემდეგ ოზურგეთის მაზრა იკავებდა მოწინავე ადგილს ერთ სულ მოსახლეზე სკოლებისა და მოსწავლეების რაოდენობით, ხოლო განათლების დონით იკავებდა პირველ ადგილს გუბერნიაში. 1895 წლისთვის ოზურგეთის მაზრაში ათას ადამიანში 97% იყო წერა-კითხვის მცოდნე, მაშინ როცა რაჭის მაზრაში 82%, ქუთაისის მაზრაში 72%, შორაპნის მაზრაში 58%, ლეჩხუმის მაზრაში 55%.

1907 წლისთვის გურიაში 39 საერო სკოლა არსებობდა 8312 მოსწავლით. დემოკრატიული რესპუბლიკის დროს გურიაში სულ იყო 37 დაწყებითი, 8 შვიდწლიანი სკოლა და 1 გიმნაზია. სულ 2637 მოსწავლე და 122 მასწავლებელი.

1907 წლისთვის ლანჩხუთის ორკლასიანი სკოლა გადაკეთდა სამკლასიანად. მისი ზედამეხდველი 1911-12 წლებში იყო მალაქია ჯაფარიძე, 1914-15 წლებში ვალერი მებუკე. 1916 წლიდან კი ტიმოთე ჯგუშია. 1916 წლიდან ლანჩხუთის სასწავლებელს უმაღლესი პირველდაწყებითი სკოლა ეწოდა.

1910-იანი წლების ბოლოს არსებობდა ჩოხატაურის გიმნაზია. 1920-იან წლებში ხიდისთავის სკოლა იყო შვიდკლასიანი (რვაკლასიანი).

ცნობილი პედაგოგები

გიგო შარაშიძე ყველაზე მეტად ცნობილია გურიის სკოლების პედაგოგებს შორის. ის 1869-74 წლებში ასწავლიდა ძიმითის (მამათის) სკოლაში, ხოლო 1874-1911 წლებში ბახვის სკოლაში. 

1883-1894 წლებში მის მშობლიურ ასკანის სკოლაში ასწავლიდა ცნობილი მეღვინე სოლომონ ჭეიშვილი. 1900 წლიდან ნოე ზომლეთელი. 

ისიდორე რამიშვილი ასწავლიდა სურების სკოლაში. სკოლა მან თავად გახსნა 1887 წელს და 1893 წლამდე ასწავლიდა იქ. 

რაჟდენ კონტრიძემ დააარსა ქაქუთის სკოლა და თავად ასწავლიდა იქ.

გრიგოლ ურატაძე ასწავლიდა ლანჩხუთის სკოლაში 1902 წლამდე

არსენ წითლიძე ასწავლიდა ჩოხატაურის, აკეთის, ვანის, მიქელგაბრიელის სკოლებში. 1900-იან წლებში იყო ლანჩხუთის სკოლის ხელმძღვანელი.

ერმილე შარაშიძემ ძმასთან ერთად დააარსა დაბლაციხის სკოლა

თედო კიკვაძემ 1901 წელს ოზურგეთში გადმოიტანა მის მიერ ბათუმში დაფუძნებული სასწავლებელი. მანვე გახსნა სკოლა მაკვანეთში 1890 წელს.

ამავე თემაზე: გურიის სკოლების ძველი ფოტოები