Skip to main content

მამია V გურიელის სასახლე და დრუჟინა

ოზურგეთს არის სასახლე დიდშენი და კეთილ-პალატოვანი გურიელისა
ვახუშტი ბატონიშვილი

ოზურგეთი ფეოდალურ ხანაში გურიელების, გურიის სამთავროს მფლობელების საზამთრო რეზიდენციას წარმოადგენდა. ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით შემოქმედის ქვემოთ, ოზურგეთში იდგა მათი სასახლე. 

გურიის უკანასკნელმა მთავარმა, მამია V გურიელმა მისი მმართველობის დროს გურიელთა ნასახლარზე, სადაც ხის ერთსართულიანი სახლი იდგა, ძველი გალავნის შიგნით ახალი, სამსართულიანი, ქვით ნაშენი სასახლე ააგო 1812-14 წლებში. მანამდე მამია V გურიელი სოფელ უჩხუბში (დვაბზუს საზოგადოება) ცხოვრობდა. ის ადგილი უჩხუბში, სადაც პირველი სასხახლე იდგა, შემდგომ გლეხმა ჭანუყვაძემ იყიდა. მანვე სასახლის ეზოში ააშენა მარანი, სამზარეულო და აბანო. გურიელის ნამარნევში 1888 წელს ასკოკიანი ქვევრი აღმოაჩინეს. აბანოს არქეოლოგიური ნაშთები კი 2012 წელს იუსტიციის სახლის მშენებლობის დროს გაიხსნა  და დღემდე უპატრონოდაა მიტოვებული. სასახლე და გალავანი დაახლოებით დღევანდელი მუზეუმის ტერიტორიაზე მდებარეობდა.

აბანოს მეორე სართულის იატაკი, 2012 წ
1829 წელს, როცა რუსეთის იმპერია დაეპატრონა გურიას, სასახლე უკვე საშინლად გაოხრებული ყოფილა და შეკეთება სჭირდებოდა. დიუბუა დე მონპერეს, რომელმაც გურია 1830-იანი წლების პირველ ნახევარში მოინახულა, სასახლე სანახევროდ დანგრეული დახვედრია.

„დღეს აქა-იქა აქვს სახურავი, ჭერ-იატაკი დალპობია; ყველაფერი გაოხრდა, გვერდით მოხელეებს საცოდავი ქოხები გაუკეთებიათ, ხოლო ამ საუცხოვო შენობისა არჩდილი-ღა დარჩა. გალავანი, აბანო, ფანჩატურები, სასახლეს რომ ერტყა - უკეთეს მდგომარეობაში არ არის.“

რუსეთის მიერ გურიის ანექსიის შემდეგ ოზურგეთი სამაზრო ქალაქად გამოცხადდა და ქალაქში დრუჟინა, ანუ ადგილობრივ გაწვეულთაგან შემდგარი ჯარი ჩადგა. სწორედ გურიელის სასახლის ნანგრევებზე, გალავნის შიგნით აშენდა დრუჟინის შენობა. იქვე იყო სამხედრო ლაზარეთი.

სასახლის მარმარილოს სვეტები ყირიმის ომის დროს 1849-50 წლებში სამეგრელოს მთავარმა დავით დადიანმა წაიღო მთავრის ნებართვით. ის სვეტები ანაკლიაში დარჩა, რადგან დადიანს სიკვდილმა მოუსწრო.

მონპერე აღნიშნავდა, დღეს ამ სასახლისა არაფერია შემორჩენილიო, გალავანი ნახევრად დანგრეულია, მთავრის აბანო დრუჟინას საკუჭნაოდ და შეშის საწყობებად ჰქონია გადაქცეული.

1873 წელს გურიაში იმოგზაურა დიმიტრი ბაქრაძემ. ის გვაწვდის ცნობას, რომ გურიელების ყოფილი სასახლე სამხედრო ლაზარეთს უჭირავს.

1895 წელს, როცა თედო სახოკიამ გურიაში იმოგზაურა, მთავრის სასახლეში კვლავ დრუჟინა იდგა. სახოკიას ცნობით დრუჟინას ოზურგეთის  ცხოვრებაში საკმაო სიცოხცლე შეჰქონდა და სულს უდგამდა ვაჭრობას. „მათი ბინა მოთავსებულია სამსართულიან ქვითკირის სახლში, რომელიც აშენებულია იმ ადგილზე, სადაც გურიის უკანასკნელი მთავრის სასახლე ყოფილა“. სახოკია ასევე აღნიშნავს, რომ დრუჟინის შენობის ირგვლივ არსებული სანახევროდ დანგრეული ქვითკირის გალავნის გარდა არაფერი მოწმობს ოზურგეთის, როგორც ქალაქის სიძველესო.

ლადო მალაზონიას ნახატი. დრუჟინის შენობა გურიელების გალავანში

ოზურგეთის ხედი ექადიიდან, 1878 წ. დრუჟინის შენობა ჩანს მარჯვნივ
როგორც ჩანს, უძველესი გალავანი XIX საუკუნის ბოლოს უკვე ნანგრევებად იყო ქცეული. ზუსტად არ ვიცი, როდის განადგურდა საბოლოოდ. ალბათ 1930-იან წლებში, როცა საბჭოთა ხელისუფლებამ სოციალისტური მახარაძის მშნებელობა დაიწყო. დრუჟინის შენობა კი 50-იან წლებამდე იდგა.
სურათის ქვემო ნაწილში ჩანს დრუჟინის ყოფილი, სახურავახდილი შენობა. მის მარჯვნივ რესტორან „იზაბელას“ შენობაა, რომელიც გურიელის აბანოს ადგილზე დგას
წინა პლანზე კულტურის სახლი, მის უკან დრუჟინის სამსართულიანი დანგრევის პირას მყოფი შენობა, 1960 წ.

დრუჟინის შენობა 1950-იან წლებში დაანგრიეს.



Comments

Popular posts from this blog

გურიის ფეოდალები

გურიის თავადები ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით ფლობს გურიას გურიელი და იტყვის ვარდანის ძეობასა, და სხუანი მის ქვეშენი არიან ესენი: თავდგირიძე და ამილახორი, ჩავიდნენ სამცხიდან, შარვაშისძე მოვიდა აფხაზეთიდამ, ბერიძე, კვერღელისძე, ბერეჟიანი, ნაკაშიძე დასხუანი, აგრეთვე აზნაურნიცა XIX საუკუნეში, დიმიტრი ბაქრაძის თანახმად, გურიაში თავადების შემდეგი გვარები იყო: გურიელი გურიელები გვარად სინამდვილეში ვარდანისძეები იყვნენ, ხოლო გურიელობა კი იყო მათი ტიტული, როგორც გურიის მფლობელებისა. ისინი თავიდან გურიის ერისთავები, XVI საუკუნიდან კი დამოუკიდებელი მთავრები  იყვნენ. გურიელად იწოდებოდა ფეოდალური სახლის უფროსი, სახლის სხვა წევრები - ბატონიშვილებად. გურიელების საზაფხულო რეზიდენცია იყო უჩხუბი, ზამთრისა კი - ოზურგეთი , მამია V გურიელმა რეზიდენცია მთლიანად ოზურგეთში გადაიტანა. საგვარეულო საძვალე - შემოქმედის ეკლესია , საბატონიშვილო - ლესა .  გურიელების გერბი ნაკაშიძე გურიელების შემდეგ გურიის ყველაძე ძლიერი და მდიდარი გვარი იყო. ნაკაშიძეების საგვარეულო მოდის გვარ ნაკანიდან. ნაკანი

მეგრული ტოპონიმები და გვარები გურიაში

გურია, სანამ გურულების წინაპარი მესხების ერთი ნაწილი ამ ტერიტორიაზე დასახლდებოდა, ეკავათ ზანურ (მეგრულ-ლაზურ) ენაზე მოსაუბრე ხალხს. ეს არის ახსნა იმისა, თუ რატომაა ხშირი გურიაში ზანური წარმოშობის ტოპონიმები, ასევე მეგრული დაბოლოების მქონე გვარები. მეგრულ-ლაზური ტოპონომიკა დღევანდელი გურიის ტერიტორიაზე VII-VIII საუკუნეების შემდეგ თანდათანობით ჩაანაცვლა ქართულმა, თუმცა ცალკეული ტოპონიმი მაინცაა შემორჩენილი. ამის მიზეზი იყო ქართულ ენაზე მოსაუბრე ტომების ლტოლვა მესხეთიდან ზღვისკენ, რაც განპირობებული იყო ერთი მხრივ ამ ხალხების მიერ ზღვაზე გასასვლელის ძიებით, ხოლო მეორე მხრივ, ქართლში არაბთა შემოსევებით. გვარები ლომჯარია, ჭანტურია, კვირკველია, გაგუა, გოგუა, აფხაზავა და ა. შ. ჰიდრონიმები : ორაგვისღელე, ოჩოჩხა (მთისპირი), ოკვანე, ოსკოჭინე (ჩაისუბანი) ქალაქების და სოფლების დასახელებები: ოზურგეთი - მეგრული თავსართი „ო“ შეესაბამება ქართულ თავსართს „ა“ (ო-ზურგ-ეთი, სა-ზურგ-ეთი). ოზურგეთი და მისი შემოგარენი ზურგის ფუნქციას ასრულებდა ოსმალეთის იმპერიასთან ბრძოლაში და ამით აიხსნება ქალაქის ს

გურულების შესახებ

იაკობ გოგებაშვილი: გურული მეტად ჩქარია ლაპარაკში, მოძრაობაში, საქმეში, უყვარს პირდაპირობა და სძულს პირმოთნეობა. სწრაფად მოსდის გული, თოფის წამალივით იცის აფეთქება; მაგრამ ჩქარა ისევ მშვიდდება. სიმარჯვით და გულადობით გურულები განთქმულნი არიან. განათლებასაც გატაცებით მისდევენ. თედო ჟორდანია გურიის კუთხე დამივლია ამ ოციოდ წლის წინედ, როდესაც უცხოელების კულტურას ამ ხალხზე შესამჩნევი გამრყვნელი გავლენა არ მოეხდინა. უსწავლელ-უწიგნო გლეხ-კაცებმა გამაკვირვეს მათის დიდებულ სიტყვა-პასუხით, ,,ჯენტლმენობით” – ზრდილობით, ძველებურ ქართულ განათლებით (ბევრმა იცოდა გალობა საუცხოოდ და უფრო მეტმა ძველი სიმღერები – წარმტაცები), ჩვეულებათა სათნიანობით, კულტურით, რომლის ვრცლად აღწერა ითხოვს ახალს გმირებს. მათი ჩონგური ...და ფერხულის დაბმა ხომ გაიტაცებს იმასაც, რომლის სული მიძინებულია და მომკვდარინებული მუდმივ დუხჭირ ქვეყნიურს ზრუნვაში და ვისაც გმირული სული უღვივის გულში, იმას ხომ ცად აიტაცებს. ამ ხალხში ქურდები სულ არ იყო მაშინ – ძველი გურული, როგორც ქართლელ-კახელიც ამას არ იკადრებდა. გურულების

გურული ფირალები

ფფოტოები და ციტატები ირაკლი მახარაძის წიგნიდან „გურული ფირალები“ „არ არის არცერთი განათლებული ერი, რომ თავის განვითარებაში ყაჩაღობა არ გაევლოს“   გაზეთი „ივერია“ კვაჭაძე, ერთ-ერთი პირველი ფირალი ალმასხან ბედინეიშვილის ისტორია ალმასხან ბედინეიშვილი იყო წარმოშობით სურებიდან. მისი ბატონი იყო ზურაბ ერისთავი, გორაბერულის ერისთავების შტოდან. ერისთავი მიაკითხავდა ბედინეიშვილს, როგორც სხვა გლეხებს, წამოწვებოდა მარანში და ითხოვდა მასვით და მაჭამეთო და სამ დღეზე ნაკლებს არ გაჩერდებოდა. უძლებდა ალმასხანი, მაგრამ ერთხელაც ბატონმა ქალები მოინდომა, ამოასხა ალმასხანს, შეუვარდა ერისთავს გორაბერეჟუოულის სასახლეში და მოკლა ლოგინში. ბედინეიშვილმა 60 წელის გაატარა სურების ტყეში ფირალობაში. სიმღერა ფირალ მეხუზლაზე   სიმღერა სისონა დარჩიაზე ნიკოლოზ მეხუზლა (მარცხნივ) და სისონა დარჩია (მარჯვნივ)  სიმღერა სისონა დარჩიაზე „იცით, ვინ არიან ეს ფირალები? ცოლშვილიანი კაცები, რომლებიც გუშინ მშვიდი მიწის მუშა იყვნენ, სახელმწიფო ბეგარას იხდიდნენ და თავის მოძმეებ

ოზურგეთის ქუჩების სახელდებისთვის

ოზურგეთის ქუჩების უმრავლეობას სახელწოდებები 90-იანი წლების დასაწყისში შეეცვალა. სტალინი - რუსთაველი ცხაკაია - ფარნავაზ მეფე ლენინი - კოსტავა აბაშიძე - თაყაიშვილი 1905 - აღმაშენებელი გასაბჭოებამდე ოზურგეთში ბევრი ქუჩა არ იყო. იმ პერიოდში ქუჩების სახელდება ნაწილობრივ მათი მიმართულებების მიხედვით, ხოლო ნაწილობრივ ამ ქუჩაზე მდებარე დაწესებულების მიხედვით ხორციელდებოდა. ერთი მხრივ ლიხაურის ქუჩა, ქუთაისის ქუჩა, ბაილეთის ქუჩა, ნატანების ქუჩა. ხოლო მეორე მხრივ პროგიმნაზიის ქუჩა, ბაღის ქუჩა, ფოსტის ქუჩა, სობოროს ქუჩა, პოლიციის ქუჩა. საბჭოთა პერიოდში ქუჩებისთვის სახელების მინიჭება ასე ხდებოდა: (ნაწყვეტი 1955 წლის 23 მარტის „ლენინის დროშიდან“ N 35, გვ. 4 ): ამიერიდან, მდინარე ბჟუჟის ხიდიდან ანასეულამდე მიმავალ ქუჩას ეწოდება ნ. ა. ბულგანინის სახელი.  ექადიის ვ. ჩკალოვის სახელობის კოლმეურნეობის გვერდით მდებარე ქუჩას ეწოდა ვ. ჩკალოვის სახელი. მის შესახვევებს და ჩიხს ჩკალოვის სახელობის 1-2-3 შესახვევები და ჩიხი. ანასეულის ინტიტუტებისა და ფაბრიკის ტერიტორიიდან მარცხნივ მიმავალ ქუჩას