Skip to main content

ჟანდარმერიის რაპორტი გურიის შესახებ, 1905-1906

ბათუმის ოლქის სამხედრო გუბერნატორს
გენერალური შტაბის კანცელარიის უფროსი, გენერალ-მაიორი ტროფიმოვი

ქ. ბათუმის დროებითი სამხედრო სასამართლოს მიერ 1903 წლის, 15 დეკემბრის სასჯელით, ბათუმის ციხეში მყოფი ქუთაისის გუბერნიის , ოზურგეთის უეზდის მაცხოვრებლები, სოფელ ბასილეთის მკვიდრი ანანია გაბრიელის ძე ცხოიძე და ვაკიჯვრის მკვიდრი ოლარიონ ფლამენგოს ძე მდინარაძე ცნობილი იქნან დამნაშავეებად, მათ მიერ 1903 წლის, 30 ივლისს ჩადენილი დანაშაულისთვის. მათ და კიდევ სამ სხვა ბოროტმოქმედებს შორის, მიღებული შეთანხმებით ყაჩაღური თავდასხმისთვის, სოფლების: მარადიდი და ბორჩხას შორის მოძრავ ფოსტაზე, რომელსაც თან მოჰყვა, ფოსტალიონ გოგოლაშვილისა და პოლიციის დაცვის, დიასამიძის მკვლელობა, მეორე მცველის მეგრელიძის დაჭრა და საფოსტო ჩანთის ძარცვა, რომელშიც 6.800 რუბლი იყო, აქედან 3033 რუბლი და 5 კაპიკი მოგვიანებით ამოღებული იქნა, ორი მოკლული ბოროტმოქმედისგან, იმავე ანანია ცხოიძესგან, რის გამოც, დასახელებულ ცხოიძესა და მდინარაძეს მიესაჯათ, გამამტყუნებელი განაჩენი, სიკვდილის დასჯა ჩამოხრჩობის გზით.

ამ განაჩენის წარდგენისას გენერალ ადიუტანტმა კნიაზ გალიცინმა 26 იანვარს ბრძანა მოიყვანონ ის სისრულეში არა საჯაროდ, არამედ ციხის ღობის ფარგლებში, საერთო საფუძველზე.

განცხადებული სასჯელი დასამტკიცებლად, მასთან ერთად ეცნობა კავკასიის სამხედრო - საოლქო სასამართლოს თავმჯდომარეს და ის რომ მოხსენებული სასჯელის სისრულეში მოყვანის ხარჯები, იქნება ანაზღაურებული მთავარმართებელის დაქვემდებარებაში მყოფი ექსტრა ორდინალური თანხით, თქვენი აღმატებულებისმიერ, წარდგენილი ანგარიშის დოკუმენტების საფუძველზე.

შემდგომში, გთხოვთ თქვენი გადაწყვეტილება დროულად გვაცნობოთ მისი, ბრწყინვალებისათვის ანგარიშის წარსადგენად.

ამასთან ერთად, კანცელარიას აქვს, პატივი ითხოვოს თქვენი აღმატებულებისაგან უბრძანოს, გამოუცხადოს მისჯილი, ცხოიძესა და მდინარაძის, ამ უკანასკნელის დედასა და ცოლს ტაისიასა და მარია მდინარაძეს, რომ მათ მიერ მოწოდებული თხოვნა, შეწყალების შესახებ, მისი Императорскому Величеству Государыне Императрице Александре Федоровне на усмотрение князя Главноначалъствующего მირთმეული უშუალოდ князь главноначалъствующему მისი ბრწყინვალების მიერ დატოვებულ იქნა შედეგების გარეშე

1905 წლით 4 თებერვალი
ბათუმის ჟანდარმერიის დამცავი პუნქტის უფროსს როტმსიტრ როჟანოვს
ოზურგეთის მაზრის უფროსი კაპიტანი ევგენი ერმოლოვი.

გასული იანვრის 30 რიცხვს, მიახლოებით შუადღის 2 საათზე, ქ. ოზურგეთში, ჯერ-ჯერობით უცნობი ორი ბოროტმოქმედი, დახვდნენ ბაზრიდან შინ მიმავალ "მომრიგებელი (შუამავალი) მოსამართლე" თავად ("კნიაზ") ტიმოფეი დიმიტრის ძე ნაკაშიძეს, მის სახლთან ახლოს მდებარე ხიდზე, განახორციელეს იარაღიდან რამოდენიმე გასროლა, რითაც ეს უკანასკნელი მკერდში დაიჭრა და უმალვე გარდაიცვალა.

დანაშაულის ჩამდენი პირები უმალვე გაიქცნენ სოფელ ზვანის მიმართულებით.

დადევნებულმა დაცვამ მათ წინააღმდეგ კი განახორციელა გასროლა, მაგრამ, ბოროტმოქმედები უკვე შორ მანძილზე იყვნენ, შესაბამისად, ვერც ერთის დაჭრა ვერ მოხერხდა და ისენი მიიმალნენ.

დევნა მათ წიინააღმდეგ პირადად ჩემი ხელმძღვანელობით ხორციელდებოდა, ჩატარებული იქნა ჩხრეკები და სამძებრო სამუშაოები სოფელ ზვანში, მაგრამ ჯერ-ჯერობით ყველაფერი უშედეგოდ დასრულდა.

ერთ-ერთი მცველის ჩვენებით, რომელიც ახორციელდება ბოროტმოქმედების დევნას, ერთმა დამნაშავემ სოფ. ზვანში თავი სახლს შეაფარა. სახლში აღმოჩნდნენ, უფროსი მოსე მეგრელიძე და სამი უცხო პირი, ერთ-ერთი მათგანი კი ამავე სოფლის მკვიდრი ალექსანდრე ცომაია, რომელიც აღწერით ძალიან ჰგავს ერთ-ერთ ბოროტმოქმედს, მეორე აღმოჩნდა სოფ. ზვანის მაცხოვრებელი გიორგი ცომაია, ხოლო მესამე - სენაკის მაზრისს მკვიდრი, მეისრე ჩაქვის რკინბიგზის სადგურის, ილია დონდუა. თავად სახლის მეპატრონეს ჩხრეკისას აღმოაჩნდა ანტისახელწიფოებრივი შინაარსის პროკლამაციები და ის დაკავებულ იქნა.

უნდა ვივარაუდოთ, რომ თავად ნაკაშიძის მკვლელობა ჩადენილია ტერორისტულ ნიადაგზე, რადგანაც მოკლული ღებულობდა მუქარის შემცველ წერილებს და ანტისახელმწიფოებრივი აგიტატორები მას კომიტეტისათვის მიუღებელ პირად თვლიდნენ.

ზემოხსენებულის შეტყობინებით თქვენს უკეთილშობილესობას, მომხდარი ამბავი ეცნობა ქუთაისის საოლქო სასამართლოს პროკურორს, ოზურგეთის საუბნო გამომძიებელს, ქუთაისის საოლქო სასამართლოს ამხანაგ პროკურორს, პოლიტიკური საქმეების მმართველს და ამხანაგ პროკურორს ოზურგეთის საუბნოში.

ჟანდარმთა როტმისტრ როჟანოვის 1905 და 1906 წლის რაპორტები გურიაში მიმდინარე სოციალური და რევოლუციური მოძრაობის შესახებ:


1905 წლის 24 თებერვლის რაპორტი უმაღლესი საბჭოს წევრს, სულთან კრიმ-გირეის


ქუთაისის გუბერნიის ოზურგეთის მაზრამ, თავისი ამბოხი სულითა და ხელისუფლების საწინააღმდეგო მოქმედებებით, გახშირებული ყაჩაღობებითა და ავაზაკობით ჯერ კიდევ 1882 წლიდან მიიპყრო უმაღლესი მმართველობის ყურადღება, რაც სათანადოდ იყო შეფასებული და გაანალიზებული ამავე წლის 24 სექტემბრით დათარიღებულ გენერალ სმეკალოვის პატაკში კავკასიის უმაღლესი მმართველობისადმი.

გურიის მოსახლეობა ქედფიცხელია და ფეთქებადი. გურულები შეურაცხყოფას არავის აპატიებენ. მათში ამ დროს იღვიძებს სისხლის აღების დაუცხრომელი წყურვილი. მკვლელობის გაფიქრება და აღსრულება ერთია. შეჩვეული არიან საუკეთესო ჩაცმა-დახურვას. ბუნებით არიან ლაღნი და შემართებულნი. გურული ეს მუდმივი მეამბოხეა ხელისუფლების წინააღმდეგ.

1882 წლის მოვლენებმა ღრმა კვალი დააჩნია მათ შემდგომ ცხოვრებას. აგრარულ ნიადაგზე წარმოქმნილ კრიტიკულ მდგომარეობას, მემამულეთა და თავად-აზნაურთა წინააღმდეგ დაპირისპირებას.

ყოველივე ზემოხსენებული ნათლად გამოიკვეთა გასული წლის ოქტომბერში გურიის სოფლის საზოგადოების შეხვედრის დროს ქუთაისის გენერალ-გუბერნატორ სმაგინთან, რასაც პირადად ვესწრებოდი მე.

1905 წლის 9 მარტის რაპორტი გენერალ-ალიხანოვ-ავარსკის 

მოცემული აგენტურული მონაცემების თანახმად, გურიაში ამჟამად მოქმედებს საიდუმლო იატაკქვეშეთი მხარის ადმინისტრაციული მმართველობის ანალოგიური ორგანიზაცია, რომლის მმართველობის უდაბლეს საფეხურს წარმოადგენს „სათათბირო“, იგი შედგება თითოეული სოფლის ყოველი ათი კომლისგან. შემდგომი ტერიტორიული ერთეულებია ანალოგიურ საფუძველზე ჩამოყალიბებული „საასისთავოები“ და „საათასისტაოები“, მათ სათავეში უდგანან „ათასისთავები“, „ასისთავები“. რამდენიმე „საასისთაო“ შეადგენს „რაიონულ ორგანიზაციას“, რომელსაც ხელმძღვანელობს რაიონული წარმომადგენელი. მხარეში არსებობს ზემოხსენებულ საიდუმლო ორგანიზაციებთან არსებული განსაკუთრებული სასამართლო, რომელიც მოქმედებს რევოლუციონერთა ნება-სურვილის საფუძველზე. მასში უმთავრეს როლს ასრულებენ ლიბერალურად განწყობილი თავად-აზნაურთა წარმომადგენლები, სასიკვდილო ჟრჟოლვა-მოგვრილნი ტერორისტთა მოსალოდნელი შიშით. ახალგაზრდულ ორგანიზაციათა ხელმძღვანელ ათისთავთაგან თუ ასისთავთაგან აქტიური საქმიანობით გამოირჩევიან:

1. მანასე ჩხაიძე - სოფელ ხრიალეთის მკვიდრი მიქელგაბრიელის საზოგადოებიდან, დაუფლებულია ხელოსნობის სპეციალობას, ხელზე ასდის ცეცხლსასროლი იაღარის გაკეთება
2. ლუკა მეგრელაძე - ამავე საზოგადოების სოფელ ვაკედან; ცნობილი მკვლელი, თავზეხელაღებული ტერორისტი
3. ეგორ ბოლქვაძე - სოფელ მიქელგაბრიელიდან. იგი მუდმივად იმყოფება სადგურ ნატანებში, კრებს აგენტურულ ცნობებს, იქვე აქვს გახსნილი ტრაქტირი, სადაც თავს იყრის მასთან დაახლოებული პოლიტიკურად შემჩნეულები. ამჟამად ამუშავებს თითქოსდა მიქელგაბრიელის საზოგადოების გლეხობის მიერ შედგენილ „პეტიციას“, რათა გურიაში ჩამოსვლისთანავე მიართვას იგი გურიის გლეხთა მდგომარეობის შესასწავლად უმაღლესი ხელისუფლების მიერ წარმოგზავნილ უმაღლესი საბჭოს წევრს სულთან კრიმ გირეის. 
4. გრიგორი ბოლქვაძე - აზნაური, დაქორწინებულია ვინმე გლეხ კეჭაყმაძის ასულზე, იგი ყველაზე ახლოსაა დასახლებული სადგურ ნატანების სამიმოსვლო პუნქტთან. მისი სახლის მახლობლად მიმდინარეობს ანალოგიური შეკრებები. 

მთავრობის საწინააღმდეგო გამოსვლებით შეძრულია მთელი მაზრა. განსაკუთრებით გამოირჩევა ბენია ჩხიკვიშვილი, რომლის დაქვემდებარებაშია ფაქტიურად ქალაქი ბათუმი. მიმდინარე წლის 20 ტებერვალს იგი სიტყვით გამოვიდა სომხური ეკლესიის მახლობლად მოწვეულ მასიურ კრებაზე, მოუწოდებდა მოსახლეობას: „ძირს თვითმპყრობელობა“. ამჟამად მთელი გურიის მოსახლეობა მასიურადაა შეიარაღებული ცეცხლსასროლი იარაღით: რევოლვერით, ორლულიანი საბრძოლო თოფებით - ცენტრალებით. აღრიცხულია მათსავე მფლობელობაში არსებული 1100 ბერდენის სისტემის თოფები და მნიშვნელოვანი რაოდენობის მაუზერები. იმ შეიარაღებულ პირთა შორის, რომლებმაც იკისრეს სულთან კრიმ-გირეის დაცვა, აღსანიშნავია ვინმე დათა ქადეიშვილი, იგი ძებნილია ხელისუფლების მიერ, როგორც უაღრესად სასტიკი და განსაკუთრებული დამნაშავე, სარგებლობს ძალზე დიდი გავლენით სოფლის გლეხებს შორის, რადგან მისი, როგორც ტერორისტის, მომაკვდინებელი შიში აქვთ.

მიმდინარე მომენტში ოზურგეთის მაზრაში შეინიშნება 127 არმიიდან გამოქცეული დეზერტირი, რომელთაც დაბალი სამხედრო თანამდებობა ეჭირათ რუსეთის შეიარაღებულ ძალებში. ყველა მათგანი თავმოყრილია მიქელგაბრიელის საზოგადოებაში, რადგან აღნიშნული საზოგადოება თავისი ბუნებრივი ხშირი ტყეებითა და გურიის ზღვისპირეთთან ახლო მდებარეობით საუკეთესო ბუნაგი და თავშესაფარია მათთვის. პოლიცია თავის მხრივ ვერ ბედავს და ვერც ახერხებს ამ მიუვალ და საშიშ ადგილებში შეღწევას და მათზე სათანადო ზემოქმედებათა მოხდენას. ამ თავზეხელაღებულ კაცისმკვლელ და მესისხლე მაუზერისტთა შორის შეინიშნება კიდევ უფრო საშიში დამნაშავეები, რომელთა უარესის წარმოდგენა ფაქტიურად შეუძლებელია. მათი ძირითადი ხელობა და საქმიანობაა ძარცვა-გლეჯა, ქურდობა, ყაჩაღობა, მუდმივი სასიკვდილო შიშის დანერგვა მოსახლეობაში.

გურულთა უმრავლესობა, როგორც მუშაკები, დასაქმებულნი იყვნენ ქალაქ ბათუმში „ძნიტოსა“ და მანთაშევის ქარხნებში. ადმინისტრაციის მიერ საგაფიცვო მოძრაობებში მონაწილეობის გამო მათი სამუშაოდან დათხოვნის შემდგომ, ხსენებული ქარხნის მუშები დაუბრუნდნენ თავიანთ სოფლებს და თან მოიტანეს თავიანთი „ბუნტარული“განწყობილება. ამას ზედ დაერთო სოფლებში თვალსაჩინო და გამოცდილი პროპაგანდისტების მოვლინება, რომლებმაც ააღელვეს ისედაც აღელვებული სოფლის მოსახლეობა. მათგან დავასახელებ რამდენიმეს:

1. ლუარსაბ ქადეიშვილი - „ძნიტოს“ ქარხნის ყოფილი მუშა, მთავარი აგიტატორი და ძლიერ გამორჩეული პიროვნება მეამბოხეთა შორის
2. მელიტონ მექვაბიშვილი - ცხოვრობს ბათუმში, ერთ-ერთი უმთავრესი აგიტატორი და აღიარებული ტერორისტი
3. ბესარიონ ჯაში - ასევე აგიტატორი და ტერორისტი
4. ვანო ჯაში - სრული ანალოგია ბესარიონ ჯაშისა
5. ივსიხი ჯაყელი - „ძნიტოს“ ქარხნის მუშა, ტერორისტი და პროპაგანდისტი
6. ვასილ ხომერიკი - ტერორისტი და პროპაგანდისტი
7. ვინმე ჟღენტი - აზნაური ჟღენტის შვილი, „ძნიტოს“ ქარხნის მუშა, აღიარებული პროპაგანდისტი და ტერორისტი, ამ მხრივ დიდად გამოირჩევა თავისი პროფესიული დონით ზემოხსენებულ პირთაგან
9. ბებერ სიმონიშვილი - მანთაშევის ქარხნის მუშა, პროპაგანდისტი

1906 წლის 26 იანვრის რაპორტი ოზურგეთის მაზრის უფროსისა ბათუმის ჟანდარმერიის უფროსს, როტმისტრ როჟანოვს 

1905 წ. ოქტომბერს სოფ. სუფსასა და სოფ. ჯუმათში, უცნობი პირები თავს დაესხნენ საგუშაგოებს, საიდანაც გაიტაცეს 122 ც. „სმიტისა“ და „ვისონის“ რევოლვერები. 18 და 19 ოქტომბერს თავდასხმა მოხდა, ლანჩხუთის პოლ. საგუშაგოზე. 7 დეკემბერს ოზურგეთის არქივიდან გაიტანეს 25 ც „ვინტოვკა". 1906 წ. 9 იანვარს ქ.ოზურგეთის მოედანზე თავი მოიყარა 10 000-ზე მეტმა კაცმა - დაახლოებით 2000 მათგანი „ბერდენის“ სისტემის თოფებით იყო, შეიარაღებული

1906 წლის 15 თებერვლის რაპორტი კავკასიის პოლიციის უმაღლეს მმართველობას 

გურიაში არსებობს იატაკქვეშა ფარული ორგანიზაციები, სოფელ შემოქმედში, სოფელ გურიანთაში, სოფელ ჩოხატაურსა და ქალაქ ოზურგეთში, რომელთა საფუძველზე ჩამოუყალიბებიათ დანაშაულებრივი ორგანიზაცია „გურიის კომიტეტი“. კომიტეტის წევრთა უმრავლესობა იმყოფება არალეგალურ მდგომარეობაში, ქალაქ ბათუმში და შესაბამის ხელმძღვანელობას უწევს მოძრაობას მხარეში. კომიტეტზე დაქვემდებარებულია „საბრძოლო დრუჟინა“ და მისი ბრძანების, ნებისა და სურვილის თანახმად, ასახიერებსნებისმიერ ტერორისტულ აქტებს, ასევე მოქმედებენ მასზე დაქვემდებარებული აგიტატორები და პროპაგანდისტები. გურიაში მეამბოხე ელემენტების გაჩენა ნაწილობრივ გურიის თავად-აზნაურთა ლიბერალური ხასიათიდან გამომდინარე, რომლებმაც გახსნეს გურიის სოფლებში სასკოლო დაწესებულებები, ფართოდ გაუღეს სკოლის კარები გლეხის შვილებს და მისცეს მათ შესაძლებლობა სათანადო განათლების მიღებისა. გურიაში დიდი სიმრავლეა საერო და სასულიერო სკოლებისა.

გურულები ფიცხი და ტემპერამენტიანი ხალხია. ამ მხრივ განსაკუთრებით გამოირჩევიან კავკასიის სხვა ხალხთა შორის. ფიცხი, ტემპერამენტიანი, განათლებულნი, აგიტატორთა და პროპაგანდისტთა მიერ ამბოხებული ხალხი ხელისუფლებისთვის ფრიად საშიშია. მათ მიერ წაქეზებულმა გლეხებმა - კომიტეტის წამყვანმა ტერორისტებმა დაიწყეს თავდასხმები მემამულეებზე, თავადებსა და აზნაურებზე, წვავდნენ მემამულეთა კარმიდამოს, ანადგურებდნენ სიმინდის, ღომის ნათესებს, შინაურ პირუტყვს. მამასახლისები, სტრაჟნიკებისა და მთავრობის ერთგულ მოხელეთა და მოსამსახურეთა მკვლელობები ჩვეულებრივ მოვლენად იქცა. ტერორის და ალადობის შიშით გათანგულები ხმის ამოღებას ვეღარ ბედავდნენ. წინააღმდეგ შემთხვევაში სიკვდილი სახეზე იყო. მოკლული იქნა რამდენიმე მამასახლისი, ორი ღვთის მსახური, მომრიგებელი შუამავალი თავადი ტიფო ნაკაშიძე, ბოქაული კოსტავა. თუ რომელიმე პოლიციელი, ან მთავრობის მოხელე ცხოვრობს ამჟამად ოზურგეთის მაზრაში, ეს მხოლოდ იმით აიხსნება, რომ ყოველივე მათგანი ასრულებს მხოლოდ იმ დავალებას, რასაც მათგან ითხოვს გურიის კომიტეტი.

გურიაში, განსაკუთრებით მიქელგაბრიელისა და ჩოხატაურის საზოგადოებაში, როგორც ტოპოგრაფიული თვალსაზრისით ფრიად ხელსაყრელ გარემოში, თავი მოიყარა დეზერტირმა ჯარისკაცებმა და ამჟამად ჩვენთვის დეზერტირ ჯარისკაცთა მთელი არმია წარმოადგენს ჩვენს საწინააღმდეგო ძალზე სერიოზულ ძალას. მიმდინარეობს ნამდვილი სამხედრო სწავლება. გლეხებს ამზადებენ და ავარჯიშენებ იარაღის სროლაში. ქმნიან წითელ რაზმებს, იარაღის ხელში ჩაგდების და შექმნის მიზნით სიცოცხლეს უსწრაფებენ საერობო დარაჯებსა და თანამდებობის პირებს. მათი მოხელთება და დაპატიმრება თითქმის შეუძლებელია. დაბეჩავებული საზოგადოება მათი შიშით ენის დაძვრას ვერ ბედავს. ყველაფერს გურიის კომიტეტის განაგებს, ყველაფერს გურიის კომიტეტი განსაზღვრავს. ადმინისტრაცია დაშინებულია. პროპაგანდისტებითავისუფლად დათარეშობენ, მიტინგები უკვე აშკარად ტარდება, დღისით, მზისით. ეწყობა მასობრივი შეკრებები. არ ცნობენ არავითარ სასამართლოს, გარდა საკუთარი მართლმსაჯულებისა. პოლიციელებს წითელრაზმებელი ცვლიან, დამნაშავეებს ან სიკვდილით სჯიან თვითნებურად ან მაზრის ფარგლებს გარეთ ასახლებენ, ან უწყობენ ე.წ. ბოიკოტს, რომელიც არაფრით ჩამოუვარდება სასიკვდილო განაჩენს.

გენერალ-მაიორ ალიხანოვ-ავარსკის საექსპედიციო კორპუსის მოსვლამ ოზურგეთის მაზრაში მდგომარეობა ნაწილობრივ გამოასწორა, შეპყრობილ იქნა რამდენიმე საშიში ავაზაკი და ამბოხის მოთავე, მაგრამ ეს იყო მხოლოდ დროებით. ზოგი მათგანი ამნისტირებულ იქნა და ისევ ამბოხის ყოფილ მხარეს დაუბრუნდა, ისევ განახლდა პროპაგანდისტთა თარეში, ხელისუფოლება კვლავ უმოქმედობას იჩენს.

ა/წ 21 ივლისს ოზურგეთიდან თორმეტიოდე კილომეტრის დაშორებით მდებარე სოფელ ვაკიჯვარში გაიმართა გლეხთა მასობრივი მიტინგი. თავი მოიყარა 6000 მდე კაცმა. თავყრილობა თითქოს გზების შეკეთების მიზნით იყო მოწყობილი, სინამდვილეში ხელისუფლების საწინააღმდეგო ხასიათს ატარებდა. გამოითქვა თამამი მოსაზრება „უკვე მოახლოებულია დრო და ჟამი ხელისუფლების დამხობისა. გავანაწილოთ ყოველი მიწის ნაკვეთი გლეხობას შორის. გავაუქმოთ საჯარისო ნაწილები“. მსჯელობდნენ ჯავშნოსან პოტიომკინზე განსახიერებული ჯანყის შესახებ, ფინეთის, ფეოდოსიის, ვარშავის მცხოვრებთა ამბოხებაზე, ლოძის მოვლენებზე და ქალაქ ტაშკენტში „დაბალი ჩინების“ ხელისუფლების საწინააღმდეგო გამოსვლაზე. დაისახა ღონისზიებანი იარაღის მასობრივი შეგროვების, აჯაყებისათვის მზადების, წითელი რაზმების ფორმირებებისა და ხელისუფლების ერთგულ პირებზე თავდასხმების შესახებ, მათი ფიზიკური ლიკვიდაციის მიზნით. თავყრილობის დასასრულს ნიშნად საბრძოლო მზადყოფნისა ოთხასამდე მეამბოხემ მისცა მასიური ზალპი ცეცხლსასროლი იარაღებიდან, რომელთა შორის ჭარბობდა მაუზერები. მათ შორის შეინიშნებოდა არდაგანისა და სხვა პოლკების ჯარისკაცები თავ-თავიანთი ნაწილებიდან საიდუმლოდ მოვლინებული კრებაზე, მოვიდნენ წითელი დროშებით, დასძახოდნენ რევოლუციურ სიმღერებს.

15 აგვისტოს ასეთივე თავყრილობას ჰქონდა ადგილი სოფელ დვაბზუს წმინდა გიორგის ეკლესიის მახლობლად. ორატორი აქაც ხელისუფლების დამხობისაკენ მოუწოდებდა გლეხობას. მათვე განუმარტავდა, თუ როგორ უნდა დასხმოდნენ თავს საჯარისო ნაწილებს, როგორ გაეთხარათ „მგლის ორმოები“, როგორ ჩაედოთ ადგილას ნაღმები, როგორ მოესპოთ „მტრის ცოცხალი ძალა“. მზადყოფნაში აქვთ მიუვალ მთებში მოხუცთა, ბავშვთა, ავადმყოფთა გახიზვნის საჭიროების შემთხვევაში განსაკუთრებული თავშესაფრები. თავყრილობა მრავალრიცხოვანი იყო, გამოირჩეოდა სიმძაფრითა და აქტიურობით. პროპაგანდისტი აუწყებდა შეკრებილ საზოგადოებას, რომ კომიტეტს უკვე მიღებული აქვს სათანადო ზომები ზემო აჭარის მოსახლეობის ხელისუფლების საწინააღმდეგო ამბოხისთვის. ვაკიჯვრის გზით იგზავნება იქ პროკლამაციები და გამოცდილი აგიტატორები. გურიასთან ერთად შესაძლებელია მთელი აჭარის ამბოხება ერთსა და იმავე დროს.

ამავე დროს შედგა ბახვის საზოგადოების თავყრილობა, სადაც საზოგადოებრიობამ კომიტეტის ნებითა და დასტურით ბოიკოტი გამოუცხადა სოფელ ბახვის მცხოვრებ სილვესტრ ნაკაიძეს და სამუდამოდ განკვეთა იგი მოსახლეობისაგან: ნაკაიძის განკვეთის შემდეგ, რომელსაც სასიკვდილოდ უღერებდნენ მუშტებს, განიხილეს პოლიტიკური საკითხები „სახელმწიფო სათათბიროსა“ და „მანიფესტის“ შესახებ. გამოოუცხადდა შეუწყნარებელი ბრძოლა კლასობრივ მტრებს, წინა პლანზე იქნა წამოყენებული „ბოიკოტის“ მეთოდი. „ბოიკოტს“ ენაცვლებოდა ტერორი.

ქუთაისის გენერალ-გუბერნატორის სტაროსელკსის ქმედებამ კიდევ უფრო გაამძაფრა სიტუაცია. ვერც ალიხანოვ-ავარსკის რაზმმა უშველა საქმეს, ავაზაკთა და მკვლელთა მცირე ნაწილი იქნა შეპყრობილი, ნაწილმა მიუვალ მთებს შეაფარა თავი, ხოლო ნაწილი ძირითადი დამნაშავეები ერთმანეთს დაჰყვებოდნენ სოფელ-სოფელს როგორც გურიის სოფლის საზოგადოებისაგან გამოყოფილი შეიარაღებული მცველები, რომლებიც სინამდვილეში კომიტეტის ტერორისტებს წარმოადგენდნენ. კომიტეტის ტერორისტთა საქმიანობას კომიტეტის წინაშე ანგარიშვალდებული „ტერორისტთა უფროსი“ სამხედრო შტაბის ხელმძღვანელი  განაგებდა. საგანგებოდ ეძახდნე გულბოროტ, მესისხლე გავარდნილსა და კაცისმკვლელ „თავზეხელაღებულებს“


მასალები გაზეთ „ლენინის დროშის“ არქივიდან

Comments

Popular posts from this blog

გურიის ფეოდალები

გურიის თავადები ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით ფლობს გურიას გურიელი და იტყვის ვარდანის ძეობასა, და სხუანი მის ქვეშენი არიან ესენი: თავდგირიძე და ამილახორი, ჩავიდნენ სამცხიდან, შარვაშისძე მოვიდა აფხაზეთიდამ, ბერიძე, კვერღელისძე, ბერეჟიანი, ნაკაშიძე დასხუანი, აგრეთვე აზნაურნიცა XIX საუკუნეში, დიმიტრი ბაქრაძის თანახმად, გურიაში თავადების შემდეგი გვარები იყო: გურიელი გურიელები გვარად სინამდვილეში ვარდანისძეები იყვნენ, ხოლო გურიელობა კი იყო მათი ტიტული, როგორც გურიის მფლობელებისა. ისინი თავიდან გურიის ერისთავები, XVI საუკუნიდან კი დამოუკიდებელი მთავრები  იყვნენ. გურიელად იწოდებოდა ფეოდალური სახლის უფროსი, სახლის სხვა წევრები - ბატონიშვილებად. გურიელების საზაფხულო რეზიდენცია იყო უჩხუბი, ზამთრისა კი - ოზურგეთი , მამია V გურიელმა რეზიდენცია მთლიანად ოზურგეთში გადაიტანა. საგვარეულო საძვალე - შემოქმედის ეკლესია , საბატონიშვილო - ლესა .  გურიელების გერბი ნაკაშიძე გურიელების შემდეგ გურიის ყველაძე ძლიერი და მდიდარი გვარი იყო. ნაკაშიძეების საგვარეულო მოდის გვარ ნაკანიდან. ნაკანი

მეგრული ტოპონიმები და გვარები გურიაში

გურია, სანამ გურულების წინაპარი მესხების ერთი ნაწილი ამ ტერიტორიაზე დასახლდებოდა, ეკავათ ზანურ (მეგრულ-ლაზურ) ენაზე მოსაუბრე ხალხს. ეს არის ახსნა იმისა, თუ რატომაა ხშირი გურიაში ზანური წარმოშობის ტოპონიმები, ასევე მეგრული დაბოლოების მქონე გვარები. მეგრულ-ლაზური ტოპონომიკა დღევანდელი გურიის ტერიტორიაზე VII-VIII საუკუნეების შემდეგ თანდათანობით ჩაანაცვლა ქართულმა, თუმცა ცალკეული ტოპონიმი მაინცაა შემორჩენილი. ამის მიზეზი იყო ქართულ ენაზე მოსაუბრე ტომების ლტოლვა მესხეთიდან ზღვისკენ, რაც განპირობებული იყო ერთი მხრივ ამ ხალხების მიერ ზღვაზე გასასვლელის ძიებით, ხოლო მეორე მხრივ, ქართლში არაბთა შემოსევებით. გვარები ლომჯარია, ჭანტურია, კვირკველია, გაგუა, გოგუა, აფხაზავა და ა. შ. ჰიდრონიმები : ორაგვისღელე, ოჩოჩხა (მთისპირი), ოკვანე, ოსკოჭინე (ჩაისუბანი) ქალაქების და სოფლების დასახელებები: ოზურგეთი - მეგრული თავსართი „ო“ შეესაბამება ქართულ თავსართს „ა“ (ო-ზურგ-ეთი, სა-ზურგ-ეთი). ოზურგეთი და მისი შემოგარენი ზურგის ფუნქციას ასრულებდა ოსმალეთის იმპერიასთან ბრძოლაში და ამით აიხსნება ქალაქის ს

გურულების შესახებ

იაკობ გოგებაშვილი: გურული მეტად ჩქარია ლაპარაკში, მოძრაობაში, საქმეში, უყვარს პირდაპირობა და სძულს პირმოთნეობა. სწრაფად მოსდის გული, თოფის წამალივით იცის აფეთქება; მაგრამ ჩქარა ისევ მშვიდდება. სიმარჯვით და გულადობით გურულები განთქმულნი არიან. განათლებასაც გატაცებით მისდევენ. თედო ჟორდანია გურიის კუთხე დამივლია ამ ოციოდ წლის წინედ, როდესაც უცხოელების კულტურას ამ ხალხზე შესამჩნევი გამრყვნელი გავლენა არ მოეხდინა. უსწავლელ-უწიგნო გლეხ-კაცებმა გამაკვირვეს მათის დიდებულ სიტყვა-პასუხით, ,,ჯენტლმენობით” – ზრდილობით, ძველებურ ქართულ განათლებით (ბევრმა იცოდა გალობა საუცხოოდ და უფრო მეტმა ძველი სიმღერები – წარმტაცები), ჩვეულებათა სათნიანობით, კულტურით, რომლის ვრცლად აღწერა ითხოვს ახალს გმირებს. მათი ჩონგური ...და ფერხულის დაბმა ხომ გაიტაცებს იმასაც, რომლის სული მიძინებულია და მომკვდარინებული მუდმივ დუხჭირ ქვეყნიურს ზრუნვაში და ვისაც გმირული სული უღვივის გულში, იმას ხომ ცად აიტაცებს. ამ ხალხში ქურდები სულ არ იყო მაშინ – ძველი გურული, როგორც ქართლელ-კახელიც ამას არ იკადრებდა. გურულების

ოზურგეთის ქუჩების სახელდებისთვის

ოზურგეთის ქუჩების უმრავლეობას სახელწოდებები 90-იანი წლების დასაწყისში შეეცვალა. სტალინი - რუსთაველი ცხაკაია - ფარნავაზ მეფე ლენინი - კოსტავა აბაშიძე - თაყაიშვილი 1905 - აღმაშენებელი გასაბჭოებამდე ოზურგეთში ბევრი ქუჩა არ იყო. იმ პერიოდში ქუჩების სახელდება ნაწილობრივ მათი მიმართულებების მიხედვით, ხოლო ნაწილობრივ ამ ქუჩაზე მდებარე დაწესებულების მიხედვით ხორციელდებოდა. ერთი მხრივ ლიხაურის ქუჩა, ქუთაისის ქუჩა, ბაილეთის ქუჩა, ნატანების ქუჩა. ხოლო მეორე მხრივ პროგიმნაზიის ქუჩა, ბაღის ქუჩა, ფოსტის ქუჩა, სობოროს ქუჩა, პოლიციის ქუჩა. საბჭოთა პერიოდში ქუჩებისთვის სახელების მინიჭება ასე ხდებოდა: (ნაწყვეტი 1955 წლის 23 მარტის „ლენინის დროშიდან“ N 35, გვ. 4 ): ამიერიდან, მდინარე ბჟუჟის ხიდიდან ანასეულამდე მიმავალ ქუჩას ეწოდება ნ. ა. ბულგანინის სახელი.  ექადიის ვ. ჩკალოვის სახელობის კოლმეურნეობის გვერდით მდებარე ქუჩას ეწოდა ვ. ჩკალოვის სახელი. მის შესახვევებს და ჩიხს ჩკალოვის სახელობის 1-2-3 შესახვევები და ჩიხი. ანასეულის ინტიტუტებისა და ფაბრიკის ტერიტორიიდან მარცხნივ მიმავალ ქუჩას

გურული ფირალები

ფფოტოები და ციტატები ირაკლი მახარაძის წიგნიდან „გურული ფირალები“ „არ არის არცერთი განათლებული ერი, რომ თავის განვითარებაში ყაჩაღობა არ გაევლოს“   გაზეთი „ივერია“ კვაჭაძე, ერთ-ერთი პირველი ფირალი ალმასხან ბედინეიშვილის ისტორია ალმასხან ბედინეიშვილი იყო წარმოშობით სურებიდან. მისი ბატონი იყო ზურაბ ერისთავი, გორაბერულის ერისთავების შტოდან. ერისთავი მიაკითხავდა ბედინეიშვილს, როგორც სხვა გლეხებს, წამოწვებოდა მარანში და ითხოვდა მასვით და მაჭამეთო და სამ დღეზე ნაკლებს არ გაჩერდებოდა. უძლებდა ალმასხანი, მაგრამ ერთხელაც ბატონმა ქალები მოინდომა, ამოასხა ალმასხანს, შეუვარდა ერისთავს გორაბერეჟუოულის სასახლეში და მოკლა ლოგინში. ბედინეიშვილმა 60 წელის გაატარა სურების ტყეში ფირალობაში. სიმღერა ფირალ მეხუზლაზე   სიმღერა სისონა დარჩიაზე ნიკოლოზ მეხუზლა (მარცხნივ) და სისონა დარჩია (მარჯვნივ)  სიმღერა სისონა დარჩიაზე „იცით, ვინ არიან ეს ფირალები? ცოლშვილიანი კაცები, რომლებიც გუშინ მშვიდი მიწის მუშა იყვნენ, სახელმწიფო ბეგარას იხდიდნენ და თავის მოძმეებ