Skip to main content

ოზურგეთის მაზრის ექიმები

1916 წლამდე, ოზურგეთში პირველი საავადმყოფოს გახსნამდე, გურიის მოსახლეობა  მწვავედ განიცდიდა სამედიცინო მომსახურების ნაკლებობას, გავრცელებული იყო ექიმბაშობა, შელოცვები, ცრურწმენები.

1838 წლამდე ექიმის შტატი შეუვსებელი იყო. 1838 წელს, როცა გურიაში რუსეთის დროებითი სამხედრო მმართველობა იყო, ექიმად დანიშნეს გერმანელი ადოლფ მორიცი, რომელიც 1841 წლამდე მუშაობდა. 1841 წლიდან უკვე ოზურგეთის ახალშექმნილი მაზრის ექიმად პოლონელი სილვესტრ ვასილის ძე პეშკოვსკი დაინიშნა, რომელიც 1848 წლამდე მუშაობდა.

1848 წელს ექიმის პოსტი ვაკანტური იყო. 1849 წელს ექიმად დანიშნული იყო ემინგერი. 1850 წელს მაზრის ექიმი იყო ანტონ იაკობის ძე იანისლავსკი. 1851-58 წლებში ექიმის პოსტი ვაკანტური იყო. ამ პერიოდში წელს დაემატა ბებიაქალის შტატი.

1859 წელს მაზრის ექიმი იყო იოსებ გიორგის ძე სააკაშვილი. დაიბადა გორში ქართველ კათოლიკეთა ოჯახში. მან მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა 1857 წელს ოსმალეთის იმპერიიდან შემოსული შავი ჭირის ეპიდემიასთან ბრძოლაში.

1860 წელს მაზრის ექიმი იყო ანტონ ფერდინანდ მილევსკი. 1861-62 წლებში ექიმის თანამდებობა ვაკანტური იყო. 1863-1865 წლებში მაზრის ექიმი იყო ეგორ ამიროვი.

1866-1873 წლებში მაზრის ექიმად მუშაობდა ვასილ გიორგის ძე გამრეკელი. გამრეკელი დაიბადა ახალციხელი დეკანოზის ოჯახში. იყო ძალიან პოპულარული გურიის მოსახლეობაში. 1869 წელს გადაიყვანეს ქუთაისის მაზრაში, მაგრამ ოზურგეთლების თხოვნთ დააბრუნეს. კითხულობდა საჯარო ლექციებს და ხელს უწყობდა სანიტარულ ჰიგიენური ნორმების დამკვიდრებას, მოსახლეობას მოუწოდებდა ქუჩების დასუფთავებისკენ, სახლებში ორმული საპირპარეშოების მოწყობისკენ, ცხოველების გვამების შორს დამარხვისკენ, სასაფლაოების დასახლებიდან შორს მოწყობისკენ.

1874-1876 წლებში მაზრის ექიმი იყო იური ზალესკი.

1877-1900 წლებში მაზრის ექიმი იყო არტემ დავიდიანცი. დავიდიანცი დაიბადა ერევანში და 1874 წელს დაამთავრა მოსკოვის უნივერსიტეტის სამკურნალო ფაკულტეტი. დავიდიანცის სახელს უკავშირდება კურორტ ბახმაროს აღმოჩენა. მან შეამჩნია, რომ ჭლექით დაავადებული ადამიანები გურიის მთებიდან განკურნებულები ბრუნდებოდნენ და მოაწყო ექსპედიცია ამ ადგილების სამკურნალო თვისებების შესასწავლად. ბახმაროს მთავარ მოედანს დღემდე დავიდიანცის სახელი ჰქვია. მაზრის მოსახლეობაში დავიდიანცის საქმიანობით უკმაყოფილონიც იყვნენ. მას უჩიოდნენ იმის გამო, რომ მხოლოდ ქალაქის მცხოვრებლებს ემსახურებოდა, ხოლო სოფლელისთვის მისი წაყვანა დიდ ხარჯებთან იყო დაკავშირებული, რომ ქართული არ იცოდა და რომ უსაფუძვლოდ ერჩოდა პრაქტიკოს ექიმ იაგორ თაყაიშვილს. თაყაიშვილი 1875-79 წლებში ცხოვრობდა და მუშაობდა ლიხაურში და ხალხის კმაყოფილებასაც იმსახურებდა. დავიდიანცმა 20 წელზე მეტი იმსახურა მაზრის ექიმად. გარდაიცვალა 1902 წელს თბილისში.

1900-1914 წლებში მაზრის ექიმი იყო დიმიტრი ერისთავი. ერისთავი იყო პირველი მაზრის ექიმთა შორის, რომელიც ადგილობრივი, ოზურგეთის მაზრაში დაბადებული იყო. ის 1859 წელს დაიბადა გორაბერეჟოულში, ერისთავების სასახლეში. განათლება მიიღო კიევის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტზე. იყო პირველი ექიმი, რომელიც კვალიფიციურ ქირურგიულ დახმარებას უწევდა გურიის მოსახლეობას. მისი მოწადინებით გაიხსნა ქალაქში პირველი აფთიაქი. ამავდროულად 1910-იან წლებში იყო ქალაქის საკრებულოს წევრი და ქალაქის თავი. თანამდებობიდან გაათავისუფლეს, რადგან 1914 წელს ქუთაისში გამართულ ერთ-ერთ მეჯლისზე, რომელიც ხელი არ ჩამოართვა ქუთაისის გუბერნატორ სლავოჩინსკის. ამის გამო ერისთავი ჯერ რაჭაში, შემდეგ შორაპნის მაზრაში გადაასახლეს და ერთი წლის შემდეგ დააბრუნეს ოზურგეთში. ერისთავის შემდეგ 1915 წლიდან მაზრის ექიმი იყო ალ. ანთაძე.

დიმიტრი ერისთავი
1916 წელს ერისთავმა საკუთარ სახლში გახსნა მაზრაში პირველი საავადმყოფო. საავადმყოფო ერისთავის ეზოში მოქმედებდა 1979 წლამდე, შემდეგ კი იქ ბავშვთა საავადმყოფო განთავსდა. ერისთავი დაკრძალეს ოზურგეთში, საკუთარ ეზოში, ქუჩას, კი დღემდე მისი სახელი ჰქვია. მემორიალური დაფა, წარწერით „აქ, მის მიერ აგებულ საავადმყოფოში ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა ოზურგეთის მაზრის ექიმი დიმიტრი კონსტანტინეს ძე ერისთავი, 1862 – 1924“ ამ წლის ზაფხულამდე იდგა იმავე ეზოში, სანამ ავტოსამრეცხაოს მოწყობის გამო არ აიღეს.

მემორიალური დაფა, რომელიც იდგა ბავშვთა საავადმყოფოს ეზოში

გაზეთ „ლენინის დროშის“ მასალებიდან

Comments

Popular posts from this blog

ბახვის მანიფესტი

1905 წლის დასაწყისში გურიაში ძალაუფლება რეალურად რევოლუციური კომიტეტის  ხელში იყო, რომელსაც შეეძლო საჭიროების შემთხვევაში 15 000 შეიარაღებული პირის, „წითელაზმელების“ გამოყვანა. კავკასიის მეფისნაცვალმა მიიღო გარკვეული ადმინისტრაციული ზომები ხელისუფლების ორგანოების კონტროლის აღსადგენად. ოზურგეთის მაზრა (ანუ გურია), რომელიც ქუთაისის გუბერნიის ნაწილი იყო, ჩამოაცილა გუბერნიას. კინტრიშის ოლქი (დღევანდელი ქობულეთის რაიონი), რომელიც ბათუმის ოკრუგის ნაწილი იყო, ჩამოაცილა ბათუმის ოკრუგს, გააერთიანა ეს ერთეულები და მათ ტერიტორიაზე გამოაცხადა საგანგებო მდგომარეობა. გურიაში გაიგზავნა 10 000 კაციანი სადამსჯელო რაზმი გენერალ ალიხანოვ-ავარსკის მეთაურობით. სადასმჯელო რამზს ახლდა მთავარმმართებლობის საბჭოს წევრი სულთან კრიმ-გირეი. კრიმ-გრეი ცნობილი იყო ლიბერალური შეხედულებებით, ამიტომ  მთავარმართებლობამ გადაწყვიტა, რომ სამხედრო მოქმედებების დაწყებამდე ის გლეხობასთან მოსალაპარაკებლად გაეშვათ. კრიმ-გირეის მისია იყო გლეხობის დაშოშმინება და იმის გაგება, თუ რას მოითხოვდნენ ისინი მთავრობისგან  1905

მეგრული ტოპონიმები და გვარები გურიაში

გურია, სანამ გურულების წინაპარი მესხების ერთი ნაწილი ამ ტერიტორიაზე დასახლდებოდა, ეკავათ ზანურ (მეგრულ-ლაზურ) ენაზე მოსაუბრე ხალხს. ეს არის ახსნა იმისა, თუ რატომაა ხშირი გურიაში ზანური წარმოშობის ტოპონიმები, ასევე მეგრული დაბოლოების მქონე გვარები. მეგრულ-ლაზური ტოპონომიკა დღევანდელი გურიის ტერიტორიაზე VII-VIII საუკუნეების შემდეგ თანდათანობით ჩაანაცვლა ქართულმა, თუმცა ცალკეული ტოპონიმი მაინცაა შემორჩენილი. ამის მიზეზი იყო ქართულ ენაზე მოსაუბრე ტომების ლტოლვა მესხეთიდან ზღვისკენ, რაც განპირობებული იყო ერთი მხრივ ამ ხალხების მიერ ზღვაზე გასასვლელის ძიებით, ხოლო მეორე მხრივ, ქართლში არაბთა შემოსევებით. გვარები ლომჯარია, ჭანტურია, კვირკველია, გაგუა, გოგუა, აფხაზავა და ა. შ. ჰიდრონიმები : ორაგვისღელე, ოჩოჩხა (მთისპირი), ოკვანე, ოსკოჭინე (ჩაისუბანი) ქალაქების და სოფლების დასახელებები: ოზურგეთი - მეგრული თავსართი „ო“ შეესაბამება ქართულ თავსართს „ა“ (ო-ზურგ-ეთი, სა-ზურგ-ეთი). ოზურგეთი და მისი შემოგარენი ზურგის ფუნქციას ასრულებდა ოსმალეთის იმპერიასთან ბრძოლაში და ამით აიხსნება ქალაქის ს

გურიის ფეოდალები

გურიის თავადები ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით ფლობს გურიას გურიელი და იტყვის ვარდანის ძეობასა, და სხუანი მის ქვეშენი არიან ესენი: თავდგირიძე და ამილახორი, ჩავიდნენ სამცხიდან, შარვაშისძე მოვიდა აფხაზეთიდამ, ბერიძე, კვერღელისძე, ბერეჟიანი, ნაკაშიძე დასხუანი, აგრეთვე აზნაურნიცა XIX საუკუნეში, დიმიტრი ბაქრაძის თანახმად, გურიაში თავადების შემდეგი გვარები იყო: გურიელი გურიელები გვარად სინამდვილეში ვარდანისძეები იყვნენ, ხოლო გურიელობა კი იყო მათი ტიტული, როგორც გურიის მფლობელებისა. ისინი თავიდან გურიის ერისთავები, XVI საუკუნიდან კი დამოუკიდებელი მთავრები  იყვნენ. გურიელად იწოდებოდა ფეოდალური სახლის უფროსი, სახლის სხვა წევრები - ბატონიშვილებად. გურიელების საზაფხულო რეზიდენცია იყო უჩხუბი, ზამთრისა კი - ოზურგეთი , მამია V გურიელმა რეზიდენცია მთლიანად ოზურგეთში გადაიტანა. საგვარეულო საძვალე - შემოქმედის ეკლესია , საბატონიშვილო - ლესა .  გურიელების გერბი ნაკაშიძე გურიელების შემდეგ გურიის ყველაძე ძლიერი და მდიდარი გვარი იყო. ნაკაშიძეების საგვარეულო მოდის გვარ ნაკანიდან. ნაკანი

თუშური ლექსი

თუშური ლექსი, გამოთქმული 1854 წელს ყირიმის ომის დროს, ნიგოითის ბრძოლაში მონაწილე თუშების შესახებ. დაიბეჭდა კრებულში „ძველი საქართველო“, ტ. II. არამ დამძრახოთ, ბიჭებო, სიტყვანი გითხრათ ძმურია. ვაჟო, სადა ვართ? ა;ვანთან დიდათ შორს არის გურია. მომწყურდა ღვინო კახური, დიაცთ ნამცხვარი პურია... და თქვენცა ბძანეთ, მოძმენო, უმცროსს დაუგდეთ ყურია. ძმაო, შენც გახსოვს წითელი სიყმაწვილური ზნეობა; მოდით, აქ შევიკრიფენოთ, გვმართებს საქმისა რჩეობა; ბიჭობით ყველან მჯობიხართ, გიცდიათ ლეკთა მტერობა. სახელი დაგვრჩეს გურიას,  თუშებმა ქნესა მხნეობა. ომის დრო არის ვჟკაცნო, ცხენთა დავაკრათ ნალია; ადექით, დავემზადენოთ, ყველამ დავჩარხოთ ხმალია; ვინც უკან დარჩეს ამხანაგთ, იყოს ახმატის ქალია, და მოკვდეს, ქვაზე დავწეროთ: „სიცოცხლითაე მხდალია“! ვაჟო, რას ამბობ, მეწყინა, დიაცთ წესია რიდება, ქალის ლეჩაქი დახვუროთ, ვისც არ უნდ, ომი სწყინდება... კაცი გავგზავნოთ სარდალთან: ბიჭებს აქ ყოფნა სწყინდება,  თუ არ გვაჩხუბებ თათართან,  თუშნი აქ რაღად გინდება?! ვინცა გავგზავნეთ, მოვიდა: სარდალმა გაიცინაო: ებძანა: „დილით ივანე ჯა

გურულები - ძველი ფოტოები და ნახატები / Gurians in old photos and paintings

გურული მოლაშქრეები, 1880-იანი წლები შალვა ქიქოძე, გურული ქალი დოქით ხელში  თავადი ესე (იასე )გურიელი ქართველი მილიციელები ბათუმში, რუსეთ-ოსმალეთის ომის დროს 1877-78 არტემ, ანანია და ვლადიმერ ერქომაიშვილები  დათა გურიელი გურულების გუნდი თბილისში ვასილ დუმბაძე, მიხეილ ჯავახიშვილის კვაჭი კვაჭანტირაძის პროტოტიპი გრიგოლ დავითის ძე გურიელი (1819-1891) გენერალ-მაიორი, მამია V გურიელის ბიძაშვილი  ლევან გურიელი, გრიგოლ გურიელის ძმა გურული ქალები გურული მეომარი გურული თოფით კალათების გამყიდველი გურული  ვანო გურიელი ხუხუნაიშვილები აკეთიდან. მარცხნიდან სხედან სერაპიონ კუკულავა, კოწია და ალმასხან ხუხუნაიშვილები. დგანან ზაქარია ფაფიაშვილი, რაჟდენ, ბესარიონ და ესოფი ხუხუნაიშვილები ლანჩხუთელი აზნაური სიო ჭყონია სამი ძმანი გურულები: ფამფალეთელი სალუქვაძეები სამუელ ჩავლეშვილის გუნდი, გადაღებულია შრომაში ერმილე ნაკაშიძე